O eterno debate da AP-9, por Santiago Calvo

A AP-9, esa autoestrada que atravesa Galicia de arriba a baixo, volve estar no ollo do furacán. Cada viaxe entre Vigo e A Coruña pode saír por máis de vinte euros, e iso convértese nun auténtico imposto para miles de galegos que teñen que desprazarse a diario. Non falamos só de incomodidade: falamos de economía pura e dura. Unha peaxe tan elevada encarece o transporte, afecta á competitividade das empresas e mesmo inflúe onde escollemos vivir ou traballar.

O que fixo saltar as alarmas estes días foi a decisión da Xunta de reclamar ao Goberno central toda a documentación sobre a prórroga da concesión a AUDASA, a empresa que xestiona a AP-9. A historia vén de lonxe: nos anos 2000 ampliouse a concesión sen concurso público, e Europa puxo a lupa sobre esa decisión. Agora a Xunta di que, se o Ministerio non entrega esa información, levará o caso aos tribunais. A mensaxe é clara: non vale seguir botando balóns fóra, hai que dar explicacións e asumir responsabilidades.

Neste contexto volve abrirse o debate eterno: que facer coa AP-9? Algúns propoñen rescatar a concesión, pero iso suporía unha factura multimillonaria. Dependendo de quen faga as contas, o custo vai dende os 900 ata os 6.000 millóns de euros. Un abismo. E aquí convén lembrar unha cousa sinxela: non hai almorzos de balde. Se se rescata a autoestrada, páganse as peaxes pero vía impostos. Iso quere dicir que non só pagan os usuarios, senón tamén quen non pisa nunca a AP-9.

Pensemos nun exemplo: desaparece a peaxe, e quen colle o coche a diario aforra unha boa cantidade. Pero esa conta repártese entre todos: a mestra de Lugo que nunca baixa a Vigo, o pensionista da montaña de Ourense que non usa a autoestrada, todos contribúen a pagar a festa. É coma se convidásemos a cear a toda Galicia porque uns poucos tiñan fame.

Por iso o verdadeiro debate non é só político, é tamén económico. O reto é buscar un equilibrio entre uso e prezo. Quizais ampliar bonificacións para usuarios frecuentes, ou estudar un modelo no que parte se financie con fondos públicos. Pero sempre coa realidade diante: todo ten un custo, e se non se paga na peaxe, págase noutro sitio.

Ao final, a AP-9 non é só formigón e cabinas de pago. É unha columna vertebral que condiciona a vida e a economía galega. Por iso convén non enganarse: se a peaxe desaparece, a conta non se evapora. Só cambia de peto. E mentres tanto, seguimos atrapados entre a burocracia de Madrid, a presión de Bruxelas e a paciencia cada vez máis curta dos galegos que, día tras día, botan man da carteira cada vez que pasan pola cabina.

Galicia acelera por riba da media, pero con luces e sombras

Galicia está chamada a ser a comunidade autónoma que máis medre en termos de PIB per cápita entre 2019 e 2026. Así o apuntan as previsións, que falan dun salto de máis de dez puntos sobre os niveis previos á pandemia. O motor? Un incremento da produtividade a un ritmo superior ao doutros territorios.

Agora ben, non todo é velocidade de cruceiro. As cifras mostran que a economía galega tamén entrará nunha fase de desaceleración: o crecemento pasará do 2,3 % en 2025 ao 1,8 % en 2026. Nada dramático, pero si un aviso de que o camiño non será tan rápido como nos últimos anos.

As boas novas veñen tamén polo lado do emprego. Se as estimacións se cumpren, reducirase a taxa de paro ata o 8,6 % e crearíanse uns 29.500 novos postos de traballo no bienio 2025-2026. Ademais, o consumo dos fogares gañará protagonismo, reforzado polo alivio da inflación e pola mellora progresiva dos salarios. Tamén se espera que os fondos europeos impulsen o gasto público e o investimento en sectores clave, incluso na defensa, onde Galicia ten unha exposición maior.

Mais non todo xoga a favor. A comunidade sofre o maior déficit de vivenda de España: só se constrúe o 40 % das novas vivendas que demandan os fogares. Tamén pesan factores externos como os aranceis dos Estados Unidos, que afectan á industria e ás exportacións cara a Francia e Alemaña. O sector do automóbil, esencial para Galicia, non escapa destas tensións.

O balance é claro: Galicia amosa resiliencia e un potencial de converxencia con outras rexións, pero o reto está en aproveitar as fortalezas —enerxías renovables, consumo interno, turismo— e non deixar que as debilidades —déficit de vivenda, contracción industrial— marquen o ritmo.