España medra, pero non avanza, por María Bastida

España pechará 2025 cun crecemento notable, ao redor do 2,6–2,7 %, segundo coinciden Goberno e Banco de España. É unha boa noticia. Pero mentres o Executivo insiste nun relato de fortaleza ata 2028, o Banco de España advirte dunha clara desaceleración xa en 2026. A diferenza de ton non é menor: detrás está a discusión sobre que explica o noso dinamismo e que pode sostelo no futuro.

Nas súas intervencións máis recentes, tanto o ministro de Economía como o novo director de Economía do BE sinalaron a vivenda como un dos grandes problemas. É lóxico: os prezos crecentes derivan nun drama social e territorial, que tamén afecta á mobilidade laboral. Ademais, comeza a lastrar a competitividade: hostalería, sanidade ou construción teñen que pagar máis para atraer traballadores que non atopan vivenda próxima. Con todo, convén non confundir fondo con forma. Tanto Goberno coma BE sinalan este tema porque é socialmente sensible e politicamente visible, pero non é o que define a capacidade de crecemento a medio prazo.

O verdadeiro reto chámase produtividade. Unha economía que queira medrar de maneira sostida non pode fialo todo á revalorización de activos, ao consumo inducido por tipos baixos ou á inercia do turismo. Sabémolo desde hai anos, pero como non se corrixe, toca repetilo ata o empacho: sen capital humano ben formado, sen innovación real, sen empresas capaces de gañar tamaño e competir, non hai milagres posibles.

A lista de deberes é coñecida, malia que incómoda: unha aposta seria pola educación desde a base ata a formación continua, a dixitalización e modernización dun tecido empresarial demasiado fráxil, a reorientación de recursos cara a sectores de maior valor engadido, unha reforma educativa que deixe de acumular diagnósticos e se traduza en competencias científicas, tecnolóxicas e dixitais, unha estratexia para que as pemes poidan crecer e saír da microescala. A todo iso hai que sumar a transición enerxética, non só como esixencia climática, senón como oportunidade industrial e de emprego de calidade. Non se trata de inventar a pólvora: Irlanda fixo da innovación un motor, Portugal avanzou con decisión na transición enerxética, os países nórdicos levan décadas demostrando que a formación continua é un investimento rendible. O que falta en España non é diagnóstico, senón vontade política e constancia.

A vivenda condiciona, si. Pero a competitividade dun país non se xoga no prezo do metro cadrado, senón na capacidade dos seus traballadores, na calidade das súas empresas e na solidez das súas institucións. Se a política económica se obsesiona con resolver o acceso á vivenda e deixa en segundo plano estas pancas, estaremos combatendo síntomas mentres as causas seguen intactas.

A macroeconomía marcha ben, e debemos celebralo. Pero sen enganarnos: crecer dúas ou tres veces máis que os nosos socios europeos só ten sentido se aproveitamos esa marxe para corrixir as nosas debilidades estruturais. Xa pasamos por aí: nos 2000 o PIB e o emprego crecían, pero sobre ladrillo e débeda. Hoxe a base é distinta, máis diversificada e exportadora. Pero sen un salto en capital humano, innovación, dixitalización e transición enerxética, corremos o risco de repetir a historia en versión 2.0.