Detalles da lei de tráfico de persoas: cárcere para usuarios, papeis para vítimas

O anteproxecto da lei integral contra o tráfico de persoas expón penas de prisión de seis meses a catro anos para quen faga uso de servizos ou prestacións das vítimas, entre as que destacan as mulleres forzadas a prostituírse, e garante ás vítimas unha asistencia integral, con autorizacións de residencia e traballo provisionais.

O texto aprobado este martes polo Consello de Ministros persegue todas as formas de explotación relacionadas co tráfico: a escravitude, a servidume e os traballos ou servizos forzosos, a mendicidade, a realización de actividades delituosas, a prestación de servizos sexuais ou reprodutivos, a extracción de órganos ou tecidos e os matrimonios ou as unións de feito forzadas.

Unha Relatoría Nacional sobre Trata e Explotación de Seres humanos coordinará todas as políticas públicas.

Estes son varios dos eixes do anteproxecto:

Reformas penais

O anteproxecto reorganiza e precisa no Código Penal a persecución do comercio e a explotación de seres humanos, tipificando os delitos de traballos forzosos, servidume e escravitude.

Para desincentivar a demanda, tipifícase tamén a utilización de servizos, prestacións ou actividades das vítimas de traballos ou servizos forzosos, servidume ou escravitude.

Así, por exemplo, quen faga uso de servizos sexuais prestados por unha vítima de tráfico será castigado con pena de prisión dun a catro anos e inhabilitación. Se se actuou "con imprudencia grave", a pena será de seis meses a dous anos e medio. Só quedará exento de pena quen, utilizando "ocasionalmente" os servizos desas vítimas, o denuncie.

Tamén se castigará a quen, sen ser autor de delitos de comercio ou explotación, o facilite mediante o alugueiro de locais ou aloxamentos.

Recoñecemento das vítimas

Créase un Mecanismo Nacional de Derivación para detectar, identificar e protexer as vítimas, que en ningún caso estarán obrigadas a denunciar ou a participar na investigación penal para acceder aos dereitos que lles outorga a norma.

En canto se aprecien indicios razoables, a posible vítima será derivada a un centro de primeira acollida.

Reforma da lei de estranxeiría

A norma permite que as vítimas sen papeis cunha identificación provisional poidan solicitar autorización temporal de residencia e traballo.

Cando sexa declarada de forma definitiva vítima, a autoridade competente "poderá facilitarlle, á súa elección, o retorno asistido ao seu país de procedencia unha vez recoñecida a identificación provisional, ou a autorización de residencia e traballo por circunstancias excepcionais, en atención á súa situación persoal, ou cando o considere necesario por mor da súa cooperación para os fins de investigación ou das accións penais, e facilidades para a súa integración social".

Na actual lei de estranxeiría tamén se permitía regularizar as vítimas sen papeis en atención á súa situación persoal, pero situábase en primeiro lugar a colaboración coa policía.

Dereitos das vítimas e indemnizacións

Desde o momento da detección, as vítimas teñen dereito a recibir información e asesoramento e a seren derivadas de forma inmediata aos servizos especializados de asistencia e protección.

Ese apoio comprende aloxamento apropiado e seguro, recursos básicos de subsistencia, asistencia médica e psicolóxica, asistencia social e asesoramento legal. Protexerase a súa privacidade e a súa identidade e terán dereito a asistencia xurídica gratuíta.

Tras a súa identificación definitiva terán dereito á inserción social e laboral, a acceder ao ingreso mínimo vital e a recibir unha indemnización económica, que pode obterse dos tratantes ou explotadores, no marco do proceso penal, ou do Estado se non hai pronunciamento xudicial.

Máis sensibilización e inspectores especializados

Para fomentar a concienciación social contra o tráfico de persoas expóñense medidas no ámbito educativo, no sanitario e no empresarial, con especial atención en sectores que se consideran máis precarizados ou conectados coa economía somerxida: servizo doméstico, hostalería, agricultura, pesca, sector téxtil, construción.

Formaranse inspectores de Traballo e haberá funcionarios especializados en cada provincia, con modelos de denuncia e protocolos de actuación.

O anteproxecto incorpora o deber de dilixencia empresarial e nunha futura lei regularase obrigas das empresas, sancións e incentivos.