Descartado o ciberataque, por María Bastida

A ministra Aagesen brindounos onte un discurso tecnicamente correcto pero politicamente evasivo e estratexicamente insuficiente. Descartado o ciberataque, o que queda é unha explicación altamente tecnificada que describe o colapso como un fenómeno case natural, derivado dunha coreografía descoordinada de millóns de elementos. Un discurso que elude responsabilidades, apraza diagnósticos e non asume a urxencia de redeseñar o sistema. A transición enerxética é necesaria, pero se non se xestiona con visión técnica e planificación seria pode acabar sendo máis fráxil que sostible.

Desde o punto de vista técnico, todos coñecemos serias vulnerabilidades nun sistema que será moi interconectado e sofisticado, pero obviamente carece de resiliencia ante eventos simultáneos de alta magnitude. A vicepresidenta Aagesen falounos de oscilacións, de efectos látego e de desconexións en cascada coma se fosen fenómenos inevitables. Pero un sistema eléctrico moderno debe anticipar eses riscos e contelos, non amplificalos. Que unha serie de eventos en Granada, Badaxoz e Sevilla poidan desencadear un colapso total da rede peninsular demostra un déficit de amortecedores sistémicos, xa sexa en reservas rodantes, almacenamento, mecanismos de resposta automática ou planificación operativa. É máis, a identificación concreta das tres provincias reforza que non é un fenómeno difuso, senón un fallo localizado que escalou de forma incontrolada, algo que só pode explicarse pola ausencia de proteccións zonais eficaces. E no fondo, o discurso oficial elude a gran pregunta: por que fallaron os mecanismos de estabilización deseñados precisamente para evitar isto?

A este desconcerto técnico súmase unha contradición política cada vez máis evidente: mentres a ministra insiste en que non houbo fallos de cobertura, reservas ou tamaño de rede, a CNMC abre unha investigación paralela e lembra que o marco legal permite impoñer sancións de ata 60 millóns de euros por infraccións graves ou moi graves. Trátase entón dun sistema ben deseñado que simplemente viviu un episodio inevitable ou dunha neglixencia operativa con consecuencias económicas e xurídicas relevantes? A indefinición do Goberno e a multiplicación de portavoces só reforzan a sensación de opacidade.

Desde o plano político e comunicativo, o relato institucional resulta tan florido como evasivo. Descartar un ciberataque era necesario, pero recorrer á complexidade técnica como argumento central dilúe as responsabilidades. Non se menciona un só erro de planificación, investimento ou xestión. Protéxese a reputación institucional, pero sen ofrecer nin autocrítica nin folla de ruta concreta. O apagamento é descrito case como un accidente natural, cando en realidade foi un fallo evitable nun sistema que non estaba preparado.

A dimensión máis preocupante, con todo, é a estratéxica. O suceso cuestiona a viabilidade de soster unha transición enerxética acelerada sen redeseñar primeiro a súa arquitectura básica. España apostou decididamente polas renovables, pero fíxoo sen garantir aínda os piares técnicos que aseguran a súa estabilidade: capacidade firme, flexibilidade operativa, redes modernizadas e interconexións efectivas. Mentres o modelo enerxético se volve máis intermitente e descentralizado, a gobernanza segue atrapada en lóxicas centralizadas e normativas do século pasado.

En termos económicos, a transición enerxética esixe investimento, pero tamén intelixencia de rede, planificación intertemporal e análise de custo-risco sistémico. Non basta con instalar máis megawatts verdes se non se inviste paralelamente en dixitalización, almacenamento ou capacidade de control. O que se está facendo é equivalente a aumentar a velocidade dun coche sen reforzar os freos nin revisar a suspensión: non se trata de ideoloxía, senón de física e economía.

En conclusión, se o Executivo quere tomar en serio o ocorrido, non basta con pechar a porta a unha hipótese. Debe abrir moitas outras: o redeseño da rede eléctrica, o investimento en resiliencia, a transparencia sobre os límites reais do sistema e, sobre todo, un debate maduro sobre como conxugar descarbonización e seguridade enerxética sen improvisacións nin marketing verde.