Cal é a función de Red Eléctrica?, a empresa da que moi poucos falaban ata que se foi a luz

O inédito apagamento do luns pasado puxo o foco sobre Red Eléctrica e a súa matriz, Redeia, que xestionan 45.000 quilómetros de cable e centenares de subestacións para transportar a electricidade de centrais a distribuidoras, pero que ata esta semana eran empresas das que habitualmente non se fala e grandes descoñecidas para o consumidor porque a súa actividade non se reflicte en facturas e os usuarios non teñen trato directo con ela.

O operador eléctrico xestiona toda a rede de transporte de enerxía eléctrica de alta tensión, polo que axuda a pasar a electricidade xerada nas distintas centrais ou plantas ata as subestacións, onde se reparte a través de redes de media e baixa tensión e envíase así aos fogares ou as empresas.

A súa web destaca que Red Eléctrica conta cunha serie de instalacións que configuran un sistema mallado para que a electricidade sexa accesible, xa que como os centros de xeración e os de demanda non se atopan no mesmo lugar, necesítase unha rede vertebradora para transportar esa enerxía.

Red Eléctrica está composta de 45.706 quilómetros de liñas de cableame, dentro da rede de transporte eléctrico. Delas, 43.498 quilómetros son liñas aéreas (o 95,17 %), mentres que 1.262 son de cable subterráneo (un 2,76 %) e outros 945 (un 2,07 %), de cable submarino.

Estes cables distínguense entre alta tensión, de 400 kilovolts (Kv) e que supoñen aproximadamente o 50 % do total da cableame, e de media ou baixa tensión, de menos de 220 kilovolts, que se centran en enviar esa electricidade aos fogares e as empresas.

É nese momento, o de transformar a electricidade en menos tensión, é cando entran en xogo as subestacións, moitas delas xestionadas por Red Eléctrica e outras polas distintas distribuidoras.

Estas instalacións encárganse de regular e transformar os niveis de tensión da electricidade, o que permite un transporte eficiente da alta tensión a unha posterior distribución en niveis adecuados para o consumo, ben sexa doméstico ou industrial.

Para iso, Red Eléctrica tamén conta cun cerebro, o coñecido como Centro de Control Eléctrico (Cecoel), que está situado en Alcobendas (Madrid) e que analiza e procesa preto de 240.000 datos cada segundo.

Cotizada en bolsa e actividade altamente regulada

O Grupo Redeia, matriz de Red Eléctrica, é unha compañía privada que cotiza en bolsa, aínda que o Estado ten nela unha participación do 20 % a través da Sociedade Estatal de Participacións Industriais (SEPI), como tamén ocorre con Enagás, xestor e transportista do sistema gasista nacional.

Segundo a súa propia páxina web, tras o Estado, os dous maiores accionistas son Pontegadea Inversiones, sociedade propiedade de Amancio Ortega, cun 5 %, e Blackrock, a sociedade de investimentos maior do mundo, cun 4,64 %.

As accións de Redeia cotizan nas catro bolsas españolas desde o 7 de xullo de 1999, tras un proceso de Oferta Pública de Venda que a SEPI levou a cabo para privatizar a empresa, durante a presidencia de José María Aznar.

Iso si, a pesar de ser privada a súa actividade está altamente regulada e iso convértea en empresa cun mandato de interese xeral e unhas normas concretas que teñen que cumprir, aínda que con ese accionariado privado e unha toma de decisións igualmente privada.

Así pois, o obxectivo de Rede Eléctrica é o de conectar os centros de xeración cos puntos de distribución e os grandes consumidores, ademais de unir sistemas eléctricos illados ou o sistema eléctrico peninsular español cos países veciños, un feito que non puido desenvolver con normalidade o pasado luns.

Cronoloxía do suceso

Fontes do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico destacan que o sistema se atopaba o luns nunha situación de estabilidade en termos de dúas variables clave, voltaxe e frecuencia.

Con todo, cando a frecuencia caeu por baixo dun certo limiar no lado español, por protección, saltaron os relés automaticamente da interconexión e a península quedou illada de Francia.

Este evento que sucedeu é aparentemente compatible cunha perda de xeración na rexión suroeste, aínda que se descoñecen aínda a contía como os nodos afectados, pero esa perda de xeración provocou unhas tensións e unha variación da frecuencia que se estabilizaron 1,3 segundos despois.

Con todo, nese mesmo momento volveu observarse outro suceso compatible tamén na zona noroeste e que provocou outra oscilación que xa non se puido controlar e que se foi amplificando, segundo fontes coñecedoras da situación.

Así, aínda que empezaron a funcionar os sistemas de deslastre, non foi suficiente porque o efecto contaxio foi máis rápido e foi o que acabou tirando o sistema ao cabo de cinco minutos, aínda que estas mesmas fontes sinalan que hai que confirmar primeiro a perda de xeración para despois determinar que o causou.