Así é a Lei de Memoria Democrática que entra hoxe en vigor

Buscar os desaparecidos da Guerra Civil e a ditadura franquista e estudar as posibles vulneracións de dereitos humanos entre os anos 1978 e 1983 son os obxectivos da Lei de Memoria Democrática, que entrará en vigor este venres 21 de outubro tras unha longa tramitación parlamentaria.

O Boletín Oficial do Estado (BOE) publica este xoves esta polémica e discutida norma que foi aprobada definitivamente hai 15 días cos votos en contra de PP, Vox e Ciudadanos.

A nova norma, que substitúe á lei de memoria de 2007, nace baixo os principios de "verdade, xustiza e reparación" e persegue dignificar as vítimas esquecidas e "evitar a repetición dos episodios máis tráxicos da historia".

Así, considera un "inescusable deber moral" político e un "signo da calidade da democracia" lembrar, reparar e dignificar as vítimas do golpe de estado, a guerra de España e a ditadura franquista porque entende que "o esquecemento non é opción para unha democracia".

Estes son algúns dos puntos máis importantes da lei:
 

O réxime franquista declararase ilegal

A lei declara ilegal tanto o réxime franquista como os tribunais franquistas, e por tanto anúlanse todas as súas condenas.

O Estado asume a procura das persoas desaparecidas

A procura das persoas desaparecidas durante a Guerra Civil e a ditadura corresponderá á Administración Xeral do Estado, sen prexuízo das competencias doutras administracións públicas.

Para iso, elaborará un mapa de localización de persoas desaparecidas e creará un banco estatal de ADN de vítimas da Guerra Civil e a ditadura para poder comparar perfís xenéticos na identificación de restos.

Definición de vítima

Considera vítima aquela persoa que sufrise dano físico, moral ou psicolóxico, danos patrimoniais ou menoscabo de dereitos fundamentais desde o golpe de estado do 18 de xullo de 1936 ata a entrada en vigor da Constitución de 1978.

Terán dereito ao "recoñecemento e reparación integral" por parte do Estado, e tamén ao "resarcimento" dos bens incautados e as sancións económicas producidas por razóns políticas, ideolóxicas, de conciencia ou crenza relixiosa durante a Guerra Civil e a ditadura.

Días do recordo

Declárase o 31 de outubro como día de recordo e homenaxe a todas as vítimas do golpe militar, a Guerra Civil e a ditadura, e o 8 de maio como día de recordo e homenaxe aos homes e mulleres que sufriron o exilio como consecuencia da Guerra Civil e a ditadura.

Valle de Cuelgamuros

A lei estipula a creación dun inventario estatal de lugares de memoria democrática, entre os que estará o actual Val dos Caídos (Madrid), que pasa a denominarse Valle de Cuelgamuros, e dará a coñecer as circunstancias da súa construción e o seu significado.

Aquí só poderán xacer os restos mortais de persoas falecidas como consecuencia da guerra, e recolocaranse aqueles restos que ocupen un lugar preeminente no recinto, como ocorre co caso de José Antonio Primo, cuxa tumba, tras a exhumación de Francisco Franco, é a única individual que permanece.

Ademais, modifícase a denominación tradicional do chamado Panteón de Homes Ilustres para ser denominado Panteón de España.

Un fiscal de Sala investigará violacións de dereitos humanos

Créase un fiscal de Sala para investigar violacións do dereito internacional e de dereitos humanos durante o golpe de Estado, a Guerra Civil e a ditadura, que impulsará, ademais, os procesos de procura de vítimas.

Tamén se crea unha comisión que estude vulneracións de dereitos humanos entre 1978 e finais de 1983 a persoas que loitasen "pola consolidación da democracia" e que sinale "posibles vías de recoñecemento e reparación".

Símbolos contrarios á memoria democrática

Retiraranse os símbolos "contrarios á memoria democrática", como escudos, insignias, placas e outros elementos ou obxectos en edificios públicos ou situados na vía pública que enxalcen a sublevación militar e a ditadura.

Centro da Memoria Democrática

Créase un Centro da Memoria Democrática cuxa finalidade será salvagardar a dignidade das vítimas.

Acceso á información pública dos arquivos

Garántese o dereito ao acceso libre, gratuíto e universal aos arquivos públicos e privados sobre todos os feitos ocorridos entre o golpe de estado de 1936 e a Transición ata a entrada en vigor da Constitución de 1978.

Os arquivos e documentación do Goberno da ditadura que estean en poder de entidades privadas ou persoas físicas, en particular os referidos ao xefe de Estado, incorporaranse ao Centro Documental da Memoria Histórica de Salamanca ou ao arquivo do organismo público que se determine de forma motivada.

Supresión de títulos nobiliarios

A lei suprime 33 títulos nobiliarios e grandezas de España concedidos entre 1948 e 1978, entre eles os de duque de Primo de Rivera, duque de Calvo Sotelo e duque de Mola.

Contidos educativos e divulgación

Actualizaranse os contidos curriculares do sistema educativo para a ESO, FP e Bacharelato para reflectir "a represión que se produciu durante a guerra e a ditadura".

A Administración Xeral do Estado promoverá o coñecemento da memoria democrática española mediante programas específicos de divulgación que incluirán o relato das vítimas e, especificamente, a memoria das mulleres.