A inflación e os efectos na cidadanía, por María Bastida

Desde hai xa case un ano, a inflación acapara titulares e protagoniza os nosos pesadelos. Vaia por diante que non é un fenómeno intrinsecamente malo, posto que os investidores dificilmente apostarían por un país onde, despois dun ano, recibirían menos cartos polos mesmos produtos. Pero o que si é malo é o seu descontrol, que describe mellor o contexto actual, moi afastado do teoricamente saudable 2 %.

A inflación ten uns efectos moi notables sobre a cidadanía e as empresas. O primeiro, e seguramente máis evidente, é a perda de poder adquisitivo para as familias. Como parece obvio, se os salarios non aumentan, pero si o fai o prezo dos bens e servizos que podemos adquirir, cada vez teremos menos capacidade para adquirir estes bens e servizos, é dicir, menor poder de adquisición. A mesma razón subxace ao diñeiro que se poida ter en depósito no banco: a medida que aumentan os prezos (é dicir, cando se mantén ou aumenta a inflación) poderemos adquirir menos bens e servizos, así que o diñeiro aforrado perde valor relativo. En calquera caso, outro dos efectos inmediatos é a perda de capacidade de aforro: cada vez necesitamos máis diñeiro para facer fronte aos gastos diarios —alimentación, transporte, vivenda— porque os prezos soben. Mentres, os nosos ingresos mantéñense. Por tanto, se “entra” o mesmo pero “sae” máis, perdemos capacidade de aforro. A inflación, ademais, repercute no noso día a día. Primeiro, os produtos de maior consumo adoitan ser precisamente os que máis soben, o que afecta fundamentalmente as economías domésticas. Segundo, os tipos de interese soben, precisamente como medida para frear a inflación. Por tanto, teremos máis dificultades para acceder aos créditos, á marxe de problemas para pagar as cotas hipotecarias (ou as derivadas de créditos persoais) se temos un préstamo hipotecario de tipo variable. Para quen non teña hipoteca, pero si intención de solicitala, as condicións endureceranse notablemente. Por unha banda, encarécense, o que implica a necesidade dun maior esforzo para acometer os compromisos de pagamento. Por outra, as entidades de crédito piden cada vez máis garantías para conceder os créditos, polo que non todos terán acceso a eses produtos.

Para as empresas, a situación non é mellor. Sofren aumentos de custo, principalmente o das materias primas e as subministracións que precisan para producir. Con todo, non poden transferir ese aumento de custo aos prezos, porque dificilmente poderían manter o ritmo de vendas e, por outra banda, impulsaría o aumento de prezos e a economía entraría nunha espiral moi negativa. As dificultades que teñen as familias para acceder ao crédito e ter capacidade de aforro afectan tamén as empresas, coa sutil diferenza de que neste caso do que falamos é de menor capacidade de dispoñer de capital de investimento destinado a obter melloras competitivas. Por tanto, canto máis se manteña a inflación, maior será o risco de perder competitividade por parte das empresas. Aínda hai un risco incipiente que pode desencadearse: se os salarios non soben —que non o fan— como os prezos, a perda de poder adquisitivo tradúcese en caída de consumo, o cal termina contraendo a produción. E se se produce menos, necesítase menos xente producindo, polo que aumenta o desemprego. Á súa vez, o aumento de xente no paro xera novas caídas de consumo, e o ciclo retroaliméntase. En definitiva, é un risco de recesión, ata que a economía se axuste. En conclusión, desta análise case simplista dedúcese unha clara consecuencia: os perdedores somos nós, e o gran vencedor o Estado, que cada vez recada máis. Como ocorre ante un infarto, o esencial é reaccionar pronto, e drasticamente. Polo de pronto, o Banco Central Europeo parece chegar tarde. Se é reversible ou irreversiblemente tarde, o tempo o dirá.