O informe anual do Banco de España, por María Bastida

O Banco de España publicou o seu Informe Anual, correspondente ao ano 2022, e este ofrece interesantes liñas de debate e comentario. Entre outras cuestións, o informe subliña a necesidade de realizar máis reformas para garantir a sustentabilidade das pensións, fala de posibles efectos non desexados das medidas deseñadas para o control dos alugueiros, prognostica que a inflación seguirá sendo alta, e afirma que as medidas adoptadas para freala foron demasiado xenéricas e custosas. Paralelamente, pon o foco nos problemas do mercado laboral español, algúns deles xa estruturais.

No lado positivo, o Banco de España destaca a resistencia da economía española fronte á inflación e a incerteza, cun crecemento do PIB do 5,5 % en 2022 impulsado principalmente polo sector servizos e polas exportacións netas, e prognostica un crecemento lixeiramente superior ao inicialmente previsto para 2023 (ata o 2 %). Subliña o protagonismo do sector exterior, que foi un importante soporte para o crecemento do PIB, e pon de relevo que a competitividade da economía española tivo unha evolución recente favorable pese ao encarecemento dos custos enerxéticos.

Paralelamente, destácase a capacidade de España para competir nun contexto de transición cara a unha economía máis verde e sostible, ao ser o segundo país da UE con maior potencial de produción de enerxía eólica terrestre e o primeiro de enerxía solar, o que representa unha gran oportunidade na transición cara a unha economía máis verde e sostible. Por último, tamén destaca que o programa Next Generation EU supón unha oportunidade única para reverter a situación de investimento público, e sinala o potencial deste para xerar un "efecto arrastre" positivo sobre o investimento privado, aínda que recoñece que o seu deseño e execución supoñen un desafío para as AAPP españolas.

No apartado de debilidades, o informe alerta de que se teñen acumulado tales desequilibrios na economía española, e que a situación estrutural é tan delicada, que sen un plan de axuste severo e sen reformas estruturais serias, a situación futura será complicada. Así, o BE subliña a existencia de importantes bolsas de vulnerabilidade social, económica e financeira nos fogares españois, especialmente concentradas nos de menor renda.

Paralelamente, pon o foco no incremento do déficit estrutural que se está producindo en España, no aumento da débeda pública e dunha escalada de gasto dificilmente sostible, e na caída de ingresos que empeza a detectarse. Ademais, discútese a importancia da transparencia e a rendición de contas na xestión da débeda pública.

Un dos aspectos que máis se destacou nos medios son as reflexións que se fan no informe en relación co axuste do sistema de pensións, así como coa recentemente anunciada Lei polo dereito á vivenda e as relacionadas co mercado laboral. En relación co primeiro, o BE alerta de que a reforma das pensións non só non garante a sustentabilidade do sistema, senón que agudiza a súa insostenibilidade coas medidas que se introduciron.

En canto á vivenda, destácase a importancia de incrementar a oferta de vivenda en alugueiro, pero sinala que algunhas das medidas incluídas na lei, como o control de rendas, poderían xerar efectos non desexados a medio prazo sobre a oferta de alugueiro, polo que propón considerar medidas fiscais e regulatorias complementarias para incrementar a oferta de alugueiro residencial por parte do sector privado profesionalizado. O informe tamén ofrece unha reflexión interesante sobre o mercado laboral.

Parte das cuestións sinaladas no emprego son reiterativas neste tipo de informes, pero nesta ocasión o BE pon o foco nas políticas deseñadas para paliar a situación de desemprego. En concreto, o que subxace é unha preocupación clara polo paro de longa duración: un dos grandes problemas que ten o mercado laboral español é que fomenta que nos primeiros meses o parado non faga unha procura activa de emprego, ben porque as políticas activas de emprego non funcionan, ou porque o deseño do subsidio de desemprego desincentiva a procura nos primeiros meses, e isto é nefasto para a reinserción laboral.

O informe destaca unha vez máis a importancia de políticas educativas que fomenten a mellora do capital humano e a versatilidade dos traballadores para abordar o baixo emprego en España. Tamén se discute a importancia do investimento en investigación e desenvolvemento para mellorar a produtividade e a competitividade da economía española.

En resumo, o Informe recoñece puntos positivos na evolución da economia española e prognostica unha posible mellora do crecemento, pero tamén critica o gasto público crecente, alerta de que o emprego se está partindo e persisten problemas graves no desemprego, e identifica unha caída do consumo pola deterioración das expectativas e o esgotamento do aforro xerado durante a pandemia e manifesta serias dúbidas en relación con algunhas das medidas recentemente adoptadas.

Lendo entre liñas, é fácil adiviñar unha forte crítica á política económica que se está implantando. Coa elegancia que caracteriza ao Banco de España, pero non por iso menos rotunda.