O inimigo útil, por María Bastida

A patronal decidiu levantarse da mesa. Non é un xesto menor. CEOE e Cepyme abandonan as negociacións sobre a reforma do despedimento porque, segundo o seu presidente, a premisa de partida non é certa. A ministra de Traballo sostén que Europa obriga a reformar o sistema de indemnizacións; os empresarios lembran que o Tribunal Supremo di o contrario. Pero o relevante non é quen ten razón xurídica, senón que revela o episodio sobre o estado do diálogo social en España.

Durante os últimos anos, o diálogo social funcionou como un raro exemplo de estabilidade institucional. Da súa man naceron a reforma laboral, os ERTE ou os acordos de subida do salario mínimo en tempos de crises. Era imperfecto, pero funcionaba: Goberno, sindicatos e patronal compartían mesa, datos e diagnósticos. Hoxe ese equilibrio rompeu. Non porque as partes discrepen (que é o que teñen que facer), senón porque unha delas deixou de sentirse interlocutora e séntese adversaria.

Yolanda Díaz fixo do enfrontamento coa patronal un trazo de identidade política. O seu discurso vira sobre unha oposición binaria: traballadores fronte a empresarios, dereitos fronte a beneficios, progreso fronte a privilexios. Unha retórica eficaz para mobilizar bases electorais, pero letal para construír consensos. A ministra mostra unha animadversión case programática cara á CEOE, directamente proporcional á complicidade que mantén cos sindicatos, convertidos en coprotagonistas de cada anuncio e cada reforma. Por tanto, un problema institucional. O Ministerio de Traballo non pode comportarse como un sindicato con competencias lexislativas. Cando o Goberno adopta a linguaxe de parte, o diálogo convértese en monólogo. E iso erosiona a confianza nun mecanismo, a concertación social, que foi, xunto aos fondos europeos, un dos principais amortecedores da crise.

Desde o punto de vista económico, a sucesión de reformas (SMI, rexistro horario, xornada, despedimento) expón un paradoxo: canto máis se tenta protexer o emprego, máis se aumenta o seu custo e a incerteza de contratar. Non hai empresa que poida planificar cando cada decreto altera as regras do xogo nin peme que resista o peso acumulado de decisións tomadas sen medir o seu impacto real.

Yolanda Díaz invoca Europa para xustificar as súas reformas, pero faino á súa maneira. O modelo europeo de relacións laborais baséase na cogobernanza social, na procura de equilibrios entre dereitos e sustentabilidade. En cambio, o novo modelo español parece orientarse á imposición unilateral, cun sindicalismo reforzado e unha patronal acurralada. Non é un avance, é unha regresión.

A ruptura desta mesa de negociación non é un simple desacordo sobre o despedimento. É o sinal de que o diálogo social, ese activo que daba previsibilidade ás regras laborais, escorrega cara á irrelevancia.

Epílogo: a patronal non defende intereses corporativos, senón que insiste en que a seguridade xurídica é a base de calquera decisión empresarial. Lóxico e elemental. Converter o despedimento nun proceso subxectivo, onde cada xuíz deba valorar a idade, o xénero ou a empregabilidade do traballador, abriría unha greta enorme de incerteza. Ademais, hai temas pendentes que merecen atención antes de abrir outra fronte: o absentismo, a produtividade, a simplificación dos rexistros horarios ou a sobrecarga fiscal. É aí onde se xoga o emprego real, non na retórica do agravio. Defender a empresa non é ir contra os traballadores; é defender a posibilidade de que sigan existindo empregadores.