O Goberno quere obrigar a que se escoiten os menores de 12 anos nos procesos xudiciais

O Ministerio de Mocidade e Infancia propón na reforma da Lei de Protección á Infancia Fronte á Violencia (LOPIVI) que sexa obrigatorio escoitar os menores nos procesos xudiciais -agora éo a partir dos 12 anos- e que teñan o seu propio avogado, que poderá asignarse por quenda de oficio.

Son algunhas das claves do anteproxecto que está a culminar o ministerio de Sira Rego para levalo ao Consello de Ministros este mes de outubro, unha norma que recoñece o menor como suxeito activo de dereitos e reforza a súa participación na toma de decisións dos procesos que o afectan, amparado por profesionais especializados.

A reforma persegue que os procesos estean adaptados para que o menor entenda a linguaxe ou que o neno poida elixir o sexo da persoa que o entrevista cando sexa posible durante o proceso, como profesionais de psicoloxía ou policías, que pode resultar especialmente relevante en casos en que sexan vítimas de violencia sexual.

Recolle o dereito do neno a ter o seu propio avogado para exercer a súa defensa nos procedementos e non ter que depender das actuacións realizadas polo letrado da nai ou do pai nas situacións de conflito nos tribunais. Para iso, establécese un mandato para crear quenda de oficio para os menores.

Ademais, a lei establece que en casos de sentenza condenatoria por violencia de xénero, vicaria ou sexual do proxenitor se suspenderá a patria potestade. Quérese evitar a posibilidade de que os tribunais poidan acordar recuperar a patria potestade en beneficio ou interese do fillo, como sinala o Código Civil.

A norma incorpora 26 medidas do pacto de Estado contra a violencia de xénero e recolle medidas para reforzar a protección dos menores fronte a todo tipo de violencias, como a vicaria, sexual ou económica, entre outras. Por exemplo, para garantir que as necesidades dos nenos estean cubertas e que as pensións non estean suxeitas ao tempo que pasen con cada proxenitor.

Dereito a ser escoitados e equipos de infancia en xulgados

Establece o dereito das vítimas menores a ser escoitadas, sen límite de idade. Agora é obrigatorio a partir dos 12 anos, por baixo desa idade non o é.

No caso de Daniel, o fillo de Juana Rivas, que tiña 11 anos cando se produciu o contencioso polo seu regreso a Italia o pasado mes de xullo, o xulgado non aceptou escoitalo. Coa reforma elimínanse os límites de idade, para o que será preciso reformar a Lei de Axuizamento Civil e o Código Civil.

A norma recolle nos procesos conflitivos de ruptura familiar o dereito dos nenos a seren escoitados antes de decidir sobre a súa custodia.

A reforma expón a creación de equipos especializados en infancia en todos os partidos xudiciais e que as entrevistas se realicen diante de profesionais para evitar interferencias e a interpretación da Síndrome de Aliñación Parental (SAP).

As fontes explican que Mocidade e Infancia está a negociar con Xustiza consciente de que é complicado crear xulgados especializados en infancia en todas as demarcacións, pero polo menos, propón a urxencia de poñer en marcha os equipos especializados.

Obrigatoria a especialización en infancia

O ministerio quere impulsar que sexa obrigatoria a formación en infancia de todos profesionais que interveñen en procesos e litixios que afecten a menores en calquera ámbito, educativo, sanitario, servizos sociais ou xudicial a través dun plan director de formación.

O obxectivo é trasladar ese plan á Conferencia Sectorial para que sexa aprobado xunto ás comunidades autónomas que teñen a maioría das competencias neses ámbitos.

O departamento de Rego destaca a importancia do labor que poden realizar eses profesionais na detección desas situacións de violencia e cre necesaria non só esa formación senón tamén a constante reciclaxe.

Definición de violencia institucional e sancións

A lei incorpora a definición de violencia institucional, é dicir, calquera acto ou omisión dos poderes públicos, as súas autoridades, persoal ou entidades colaboradoras que de forma deliberada ou neglixente, incumprindo o principio de dilixencia debida, discrimine ou faga imposible o desenvolvemento de procedementos ou impida o exercicio dos dereitos dos menores, o goce de servizos, prestacións ou axudas, potenciando a vitimización secundaria.

As fontes explican que se incluiría como violencia institucional a aplicación da Síndrome de Alienación Parental, que xa castiga esta lei, e calquera outra teoría similar sobre a manipulación dun dos proxenitores aos seus fillos para que rexeiten o outro, aplicada por algúns tribunais. E nese caso, aplicaríase o réxime sancionador ao profesional que o leve a cabo, cuxo acto sería nulo de pleno dereito.

No caso dos xuíces, aplicaríaselles o réxime disciplinario que prevé a Lei Orgánica do Poder Xudicial, e para os funcionarios, o establecido nos regulamentos da administración competente en materia sancionadora.

Lembran que xa recollen a violencia institucional algunhas normativas autonómicas, como Cataluña e A Rioxa.

Outra das novidades do anteproxecto é a creación dun coordinador de benestar nos centros de protección de menores similar á figura que existe nos centros escolares.