O Goberno aproba a reforma das leis de dependencia e da discapacidade

O Consello de Ministros aprobou este martes, en segunda volta, a reforma das leis de dependencia e discapacidade para iniciar a súa tramitación parlamentaria. A norma amplía dereitos e prestacións e busca axilizar os procedementos.

Impulsada polo Ministerio de Dereitos Sociais que dirixe Pablo Bustinduy, a reforma suprime o réxime de incompatibilidades nas prestacións de dependencia, expande a axuda no fogar a outras tarefas como facer a compra ou xestións administrativas e recoñece a teleasistencia como un dereito subxectivo.

Bustinduy defendeu que a reforma vai sentar as bases dun sistema público do benestar para os coidados e de calidade.

O ministro expresou o seu compromiso de alcanzar o 50 % do financiamento da dependencia desde a Administración Xeral do Estado e argumentou que, en tempos escuros nos que se carga contra os vulnerables, como en Torre Pacheco, é necesario sentar as bases dun estado social que protexa a todos.

Para Bustinduy, trátase da reforma social de maior calado que se traslada ao Congreso dos Deputados para a súa tramitación parlamentaria co maior consenso da sociedade civil, comunidades autónomas e órganos consultivos.

Máis dereitos e menos burocracia

Entre outras modificacións, o novo texto recolle o recoñecemento automático dun 33 % de discapacidade ás persoas ás que se lles asigne un grao I de Dependencia e, como novidade, nesta segunda volta, incorporouse que as persoas que obteñan un grao II ou III de dependencia terán unha pasarela para ser recoñecidas co 65 % de discapacidade.

Entre as novidades desta segunda volta, o texto tamén engade a obrigación de garantir a accesibilidade no patrimonio histórico e cultural, establecendo a obrigación das administracións competentes de adoptar medidas de accesibilidade física e cognitiva (lectura fácil, pictogramas e tecnoloxías de apoio).

Ademais, suprímese o réxime de incompatibilidades nas prestacións da dependencia que se introduciu no ano 2012 e elimina o prazo suspensivo máximo de dous anos nas prestacións económicas para coidados na contorna familiar.

A reforma inclúe unha extensión do servizo de axuda no domicilio a actuacións que van máis aló do ámbito doméstico para que a persoa coidadora poida acompañar á persoa usuaria noutras actividades como ir ao médico ou a facer a compra.

Así mesmo, amplíase a prestación económica para coidados na contorna familiar, dando recoñecemento aos que prestan as persoas achegadas e respondendo así ás necesidades das persoas que viven soas ou con outros conviventes.

Novos coidados

Ademais, o proxecto de lei recoñece a teleasistencia como un dereito universal para todas as persoas en situación de dependencia e eleva a rango de lei o seu carácter complementario, establecendo que non pode ser considerada como única prestación senón que debe combinarse con outros apoios. Tamén se permite a persoas que viven en residencias recibir este servizo.

Entre os novos servizos que inclúe o catálogo, destacan: coidados e apoios en vivendas compartidas; o préstamo de produtos de apoio como cadeiras de rodas eléctricas, andadores, camas articuladas ou asistentes de voz e servizos de asistencia persoal.

Doutra banda, entre os novos dereitos que reflicte a reforma, prevese que a persoa usuaria teña dereito a decidir sobre as prestacións e os servizos que reciba e a permanecer na contorna elixida ou a recibir unha atención libre de suxeicións físicas, mecánicas, químicas ou farmacolóxicas e o dereito á atención sanitaria a persoas en situación de dependencia, sexa cal for o lugar no que viva, incluídas as residencias.

Atención integral

Isto farase, segundo explicou Dereitos Sociais, establecendo as bases para que os gobernos autonómicos implanten procedementos de coordinación entre os seus servizos sanitarios e sociais. Desta maneira, indica, ofrecerase unha atención integral que combine ambas as áreas e poderase evitar o ocorrido durante a pandemia da COVID-19 nalgunhas residencias de persoas maiores.

Ademais, o texto introduce a posibilidade de que unha persoa en situación de dependencia en grao II ou III poida recibir unha prestación ou un servizo transitorio que se adapte á súa vontade, desexos e circunstancias cando non poida acceder de inmediato ao recurso que solicitou e que lle corresponde por grao.

Por exemplo, se unha persoa pide acceder a unha residencia que está preto da súa casa pero non hai prazas, durante o tempo que está en lista de espera terá opción de recibir unha prestación alternativa acorde co seu grao, como podería ser a axuda no domicilio.

Outra novidade é a consideración dos centros de día como un servizo de proximidade fundamental para a permanencia das persoas no seu domicilio. Isto supoñerá, segundo o departamento que dirixe Bustinduy, que estes centros se abrirán para prestar apoios tamén fóra das súas instalacións, atendendo nos seus propios domicilios ou en espazos da súa contorna a aquelas persoas usuarias que vivan preto e o requiran.

Ademais, en caso de falecemento da persoa en situación de dependencia, a prestación económica para coidados na contorna familiar aboarase ata o último día do mes en que se produza o deceso como un xesto de recoñecemento e respecto cara a quen coida.

Ademais, a lei subliña que para ofrecer unha atención de calidade, continuada e segura, as traballadoras deben ter condicións laborais dignas, estables e profesionalizadas. Así, establece que será a través do diálogo cos gobernos autonómicos no Consello Territorial onde se establecerán os criterios de acreditación de calidade e estándares do emprego, como o número adecuado de profesionais segundo perfil de usuarios, a súa cualificación e formación continua.

O Ministerio calcula que para 2030 o Sistema da Dependencia necesitará, polo menos, 260.000 traballadoras máis para asegurar a súa sustentabilidade.

Así mesmo, esta reforma axiliza o procedemento para a revisión do Programa Individual de Atención substituíndo a burocracia por procedementos de comunicación máis directos coa persoa interesada. Tamén se establece un procedemento de urxencia, de forma que as persoas en situación de especial vulnerabilidade poidan acceder aos servizos e prestacións con maior prontitude. Ademais, recolle que o tempo de espera será o segundo criterio de prioridade no acceso a servizos do SAAD tras o criterio de capacidade económica.

Medidas para mellorar a accesibilidade

En materia de discapacidade, o proxecto de lei desenvolve o novo Artigo 49 da Constitución Española e estipula a accesibilidade universal como reivindicable ante calquera instancia. Para iso, prevé a creación dun Programa Estatal de Promoción da Accesibilidade Universal que financiará as intervencións que sexan necesarias, como instalar ramplas para cadeiras de rodas ou crear QR para audiodescripcións.

No referente ao ámbito privado, o proxecto inclúe unha modificación da Lei de Propiedade Horizontal para obrigar ás administracións competentes a ofrecer axudas económicas para realizar obras de accesibilidade en edificios de vivendas e facilitará os requisitos para acceder a estas axudas, rebaixando do 75 % ao 70 % a porcentaxe de financiamento da obra para a comunidade.

En canto á accesibilidade en servizos públicos, sinala que as Xuntas Arbitrais de Consumo asegurarán o acceso universal mediante procedementos accesibles.

A lei tamén incorpora principios explícitos para que calquera tecnoloxía aplicada á atención, desde a teleasistencia ata o uso de sensores ou IA, respecte a autonomía, e no ámbito da saúde mental, prohibe expresamente prácticas coercitivas ou involuntarias inxustificadas, incluídos internamentos por razón de discapacidade, e impón garantías procesuais reforzadas.