O Constitucional avala un anticipo que distorsiona a lóxica fiscal, por Santiago Calvo

A recente sentenza do Tribunal Constitucional, que avala que as grandes empresas deban adiantar parte do imposto sobre sociedades calculado non sobre a base impoñible senón sobre o resultado contable, abriu un debate moi serio sobre a coherencia económica do noso sistema fiscal. E é que, máis alá da discusión xurídica, hai unha cuestión de fondo que resulta difícil de defender: obrigar a pagar por adiantado unha contía que non responde á realidade fiscal da empresa.

O propio Constitucional recoñece que o resultado contable pode ser igual, maior ou menor que a base impoñible. E esa é a clave. O imposto sobre sociedades grava unha capacidade económica concreta, axustada mediante criterios fiscais para medir, de maneira precisa, os beneficios realmente suxeitos a tributación. O resultado contable, en cambio, segue normas contables que non teñen por que coincidir nin co concepto fiscal de renda nin cos axustes asociados á actividade da empresa.

Ao impor un tipo mínimo do 23 % sobre esa cifra contable, o que se está facendo, en realidade, é pedir un préstamo obrigatorio ao sector privado. Un anticipo que non sempre responde a unha obrigación tributaria final. E isto ten custos claros: nun contexto de tipos de interese elevados, adiantar liquidez supón renunciar a investimento, pospoñer decisións ou financiarse máis caro no mercado. En definitiva, é unha transferencia silenciosa de recursos desde as empresas cara ao Estado.

Convén lembrar que, nos últimos doce meses, as empresas adiantaron preto de 40.000 millóns de euros en pagos fraccionados. De seren indebidos ou excesivos, ese capital podería ter xerado rendementos, reducido débeda ou reforzado o músculo financeiro das compañías. Polo contrario, convértese nunha fonte de financiamento barata para a Administración.

A sentenza tenta xustificar a decisión comparándoa co funcionamento das retencións no IRPF. Pero a comparación non se sostén. No IRPF, as retencións aplícanse sobre unha base que coincide directamente coa renda percibida polo contribuínte. En Sociedades, en cambio, a diferenza entre contabilidade e fiscalidade pode ser enorme. Usar o resultado contable como referencia ignora a esencia mesma do imposto e a súa finalidade: medir a capacidade económica real, non unha aproximación imperfecta.

O Estado precisa ingresos, si, pero tamén unha fiscalidade que respecte principios básicos: neutralidade, coherencia e proporcionalidade. Este mecanismo non cumpre ningún deles. E aí está o risco: cando a lóxica económica se forza para encaixar necesidades recadatorias de curto prazo, o custo para o tecido produtivo acaba sendo maior do que parece.

En definitiva, este fallo pode evitar un burato puntual nas contas públicas, pero faría ben o Constitucional en valorar o impacto estrutural que supón para a actividade empresarial e para a propia credibilidade do sistema tributario. Porque pagar por algo que non se debe non é unha política fiscal: é, simplemente, un erro de economía básica.

Claves económicas da semana

A semana vén marcada polo dato adiantado do IPC de novembro, que se publicará o venres. As previsións apuntan a unha moderación da inflación cara á contorna do 3 %, grazas ao efecto base dos prezos da enerxía, que o ano pasado estaban en plena escalada. Isto podería traducirse en caídas nos compoñentes máis volátiles, como electricidade e carburantes. Nos alimentos a situación é desigual: produtos como os aceites ou o azucre levan meses á baixa, mentres que outros, como os ovos, continúan en tensión tras o impacto da gripe aviaria. En conxunto, a tendencia é claramente descendente segundo avanza o final de ano.

Este dato de novembro é clave porque determina a revalorización das pensións para 2026. Coas medias xa practicamente pechadas, agárdase unha subida próxima ao 2,6 %, a máis baixa dos últimos anos, pero que igualmente suporá un impacto relevante nas contas públicas.

Ao longo da semana tamén coñeceremos outros indicadores importantes: a cifra de negocios empresarial e os prezos industriais. Estes últimos volveron a taxas positivas tras máis dun ano en negativo, sinal de que os custos de produción están deixando de caer, aínda que polo de agora sen presións significativas sobre a inflación final. O consumo mantén un ton sólido grazas ao bo comportamento do emprego, cun mercado laboral en máximos históricos.

En Galicia, o venres publicarase a Contabilidade Trimestral. No segundo trimestre a economía galega avanzou un 2,5 % interanual, impulsada pola demanda interna, pola construción e polo bo comportamento dos servizos. Para o terceiro trimestre espérase unha evolución similar, cun crecemento arredor do 2 % e un mercado laboral estable.

Todo isto enmarca un final de ano con inflación moderada, crecemento sostido e expectativas positivas, aínda que cun entorno internacional máis incerto que seguirá condicionando a nosa economía nos próximos meses.