Dixitalizar por decreto, por María Bastida

Verifactu é unha boa idea, pero mal xestionada. É un sistema que ten sentido desde o punto de vista fiscal -máis rastrexabilidade, menos fraude, máis modernización-, pero non ten ningún sentido impoñelo de forma acelerada, sen axudas e sobre un tecido empresarial que, sinxelamente, non está preparado. A obsesión polo control fiscal foi máis rápida que a capacidade material de millóns de pequenos negocios para adaptarse. E iso sempre termina igual: moratorias, improvisación e marcha atrás.

España está a tentar aplicar un modelo de control tributario sofisticado -á portuguesa, á vasca- sobre unha economía onde o 55 % dos negocios non ten persoal asalariado, miles seguen facturando en papel, o nivel de alfabetización dixital é limitado e as marxes están xa estrangulados. A norma dá por feito que todas as empresas teñen conexión estable, manexan software, dispoñen de formación dixital básica, poden asumir hardware, licenza, mantemento, poden integrar QR, rexistros trazables e rectificativas encadeadas. Pero ignora a multitude de microempresas precarizadas dixitalmente, con marxes ultraestreitos e presión regulatoria e fiscal crecente.

O problema non é Verifactu; é a forma de implantalo. A Administración está a confundir modernización con obrigatoriedade exprés. Queren dixitalizar por decreto o que non acompañaron con formación, incentivos ou transición gradual. E entón pasa o que sempre pasa: apertan, ninguén chega, e acaban concedendo unha moratoria política, non técnica.

A miña sensación é que Facenda quixo construír un “Gran Irmán fiscal” sen construír antes a alfabetización dixital que o fai viable. A intención pode ser lexítima, pero o deseño é profundamente asimétrico: eles piden rastrexabilidade perfecta, as pemes só piden tempo, claridade e custo asumible. E non se lles deu.

O resultado? Previsible. Un sistema tecnicamente correcto, normativamente ambicioso, pero economicamente desconectado da realidade. O Goberno sabía que a implantación non ía funcionar, pero non moveu peza ata que Junts esixiuno, ATA e asociacións sectoriais elevaron a presión e os datos de preparación eran desoladores. Isto mostra que a política fiscal dixital está a xestionarse de forma reactiva, non estratéxica.

A moratoria non é unha sorpresa: era inevitable. Probablemente, será a primeira de varias.