A Comisión de Venecia, a favor de que os xuíces escollan os vogais do Poder Xudicial

A Comisión de Venecia, que reúne a expertos constitucionalistas do Consello de Europa, decántase claramente por que os vogais xudiciais do Consello Xeral do Poder Xudicial sexan elixidos unicamente polo xuíces, aínda que ante o risco de politización desa vía propón varias medidas para evitalo.

No ditame que lle pediu o propio CXPX para a reforma do sistema de elección, publicado este luns, a Comisión de Venecia deixa claro que a outra opción que se lle expuña, a de que a elección final deses vogais xudiciais correspondese ao Parlamento incumpre os estándares europeos.

Os expertos europeos replican aos que advertiron do risco de politización a través das asociacións de maxistrados se non hai intervención do Parlamento que é precisamente esa implicación do Parlamento a que acrecenta eses riscos, á vista da experiencia dos últimos 40 anos en España.

 "A elección polo Parlamento dos vogais xudiciais do CXPX -sinala- creou e fortaleceu os vínculos entre as asociacións xudiciais e a esfera política; e iso manteríase", di.

A Comisión de Venecia insiste en que os estándares europeos establecen que nun sistema mixto como o español -en que unha parte dos vogais (8 sobre 20) xa os elixe o Parlamento- os vogais xudiciais deben ser elixidos unicamente polos xuíces en aras da independencia do Poder Xudicial do Poder Executivo e Lexislativo.

Con todo, admite que o proceso de elección debe protexerse tamén dunha politización interna a través das asociacións de maxistrados; e, a ese respecto, fai alusión ás informacións que recibiu sobre o aliñamento de dous das catro grandes que existen en España coas dúas grandes orientacións políticas, unha conservadora e outra progresista.

Igualmente faise eco dos temores que lle manifestaron algúns interlocutores, cos que estivo en contacto para a elaboración do ditame, de que, dada a primacía da corrente conservadora, só saian elixidos vocais desta tendencia, coa ameaza para o pluralismo que iso supoñería.

Pero a Comisión de Venecia descarta en gran medida eses temores; primeiro, porque non cre que haxa base para considerar que a mazistratura española é en conxunto conservadora e, sobre todo, porque atribúe precisamente á elección política deses vogais xudiciais o feito de que as asociacións de maxistrados establecesen vínculos tan estreitos coa política.

E sen prexulgar sobre o que pode ocorrer no futuro, fai notar que un 58 por cento dos xuíces españois non pertencen a ningunha das asociacións de maxistrados.

En calquera caso, para tratar de evitar unha politización da elección a través desas asociacións, propón unha serie de remedios, empezando por incitar as candidaturas de xuíces que non pertencen a ningunha delas e que non estarían en desvantaxe respecto a os que si forman parte.

 O CXPX pedíulle á Comisión de Venecia asesoramento, baseado nos estándares europeos, a partir de dúas propostas, unha dela formulada polos maxistrados conservadores, que preconizaban que os 12 vogais de extracción xudicial sexan designados directamente polos xuíces, entre candidatos apoiados por 25 xuíces ou por unha asociación xudicial. Iso limitaría o papel do Parlamento, que unicamente elixiría aos outros oito vocais entre xuristas de recoñecido prestixio.

Os progresistas, polo seu lado, suxerían que os xuíces participasen na elección deses 12 vogais xudiciais, para o que debían ter o respaldo de 30 xuíces ou dunha asociación xudicial, pero despois terían que ser avalados polas Cortes, é dicir, que o Parlamento seguiría implicado no proceso.

Aínda que esa segunda opción prevía unha primeira fase de selección entre os xuíces a través das asociacións de maxistrados, por principio iso contravén os estándares europeos e para a Comisión de Venecia iso acabaría exacerbando aínda máis o risco de politización.

Doutra banda, a Comisión de Venecia aconsella que na propia Constitución se especifique como teñen que elixirse os vogais xudiciais, mediante unha futura reforma da Carta Magna, para blindar un dispositivo que ten que garantir entre outras cousas a independencia do órgano de goberno dos xuíces.