Red Eléctrica alertou en 2023 á CNMC de elevadas tensións na rede en certos momentos

Red Eléctrica trasladou xa en 2023 á Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC) que o despregamento de "xeración distribuída" (instalacións pequenas) estaba a provocar "elevadas tensións" na rede de transporte que, en certos momentos, superaban "os valores máximos admisibles", o que podería provocar o "desacoplamento intempestivo" dalgunhas centrais.

Así o explicaba a CNMC nunha disposición publicada no Boletín Oficial do Estado (BOE) en novembro dese ano, pola que se estableceron -a proposta de Red Eléctrica- as condicións e os requisitos para un proxecto de demostración regulatorio ou 'sandbox' centrado en controlar a tensión das redes eléctricas.

A resolución de Competencia, baseada na descrición do operador do sistema, subliñaba a necesidade de "un uso máis intensivo das ferramentas de control de tensión dispoñibles no sistema" entre elas, "o axuste de xeración convencional por restricións técnicas".

As restricións técnicas permiten a Red Eléctrica ordenar a conexión de centrais adicionais se a repartición da xeración xurdido da oferta e a demanda no mercado almacenista non garante por completo a seguridade da subministración.

O documento destaca que, "en momentos puntuais, aínda activando a totalidade das ferramentas dispoñibles para o control de tensión, os recursos non foron suficientes para asegurar que os valores de tensión se situasen dentro das marxes admisibles".

O texto foi recuperado polo xornal El País por mor do apagamento que hai dúas semanas afectou á España peninsular e Portugal, un incidente do que aínda non se coñecen as causas.

Aagasen di que o seu ministerio non é competente na materia

Fontes do Ministerio para a Transición Ecolóxica sinalan que esta proposta non é da súa competencia, xa que non é nin operador nin regulador, senón da CNMC.

Nesta liña expresouse a vicepresidenta terceira e titular de Transición Ecolóxica, Sara Aagesen, que aclarou no Congreso que non foi unha advertencia ao seu ministerio porque "non é competente na materia".

Sobre a noticia, dixo, "o regulador dos mercados indica que faltan ferramentas de tensión".

"No exercicio das súas competencias e en base á normativa europea, para actualizar a norma considera que primeiro fan falta uns proxectos pilotos, os 'sandbox'", proseguiu. Tras iso, lanza dous procedementos en tramitación por parte da CNMC.

O 'sandbox' en cuestión buscaba aliñar o factor de potencia da demanda coas necesidades do sistema, mediante un axuste nos incentivos que reciben os grandes consumidores a través das peaxes, segundo comunicou a CNMC nunha nota.

Era o segundo proxecto relacionado co control da tensión nas redes eléctricas, xa que "manter a tensión dentro dos limiares de seguridade é unha peza fundamental para garantir a estabilidade do sistema eléctrico e involucra a todas as instalacións que forma parte ou están conectadas á rede".

Nesa comunicación, o organismo relataba que a transición enerxética supuxo un aumento progresivo da xeración renovable distribuída.

Este crecemento, proseguía, require desenvolver as infraestruturas de rede e provoca un cambio relevante na curva de prezos horarios da enerxía, ao desprazarse a demanda cara aos períodos máis baratos.

Todo iso, "alterou o perfil de tensións do sistema e aumentou a presión sobre o proceso de control".

Risco de desacoplamiento de instalacións

Estas explicacións detállanse na resolución, onde indica que, de acordo con a descrición de Red Eléctrica, o sistema eléctrico evolucionou converténdose nun "cada vez máis capacitivo".

Esta circunstancia "está a provocar un incremento xeneralizado do nivel de tensión na rede de transporte que, en determinados momentos, supera os valores máximos admisibles".

As elevadas tensións na rede poderían provocar o desacoplamiento "intempestivo de instalacións conectadas á mesma".

"Entre os motivos (...) atópase (sic) a diminución da demanda eléctrica e o despregamento de xeración distribuída, o que requiriu o crecemento das redes para permitir a súa evacuación", engade.

Esta situación "vén facendo necesario un uso máis intensivo das ferramentas de control de tensión dispoñibles no sistema, entre as que se atopa o axuste de xeración convencional por restricións técnicas".

E é que, "en momentos puntuais", aínda activando todas as ferramentas dispoñibles para o control de tensión, os recursos "non foron suficientes" para asegurar que os seus valores situásense nas marxes admisibles.

O 'sandbox'

O 'sandbox' está aberto a grandes consumidores de enerxía, como fábricas ou empresas, aos que compromete a consumir a enerxía reactiva que sobra no sistema e que provoca sobretensiones.

A cambio, perciben unha retribución variable -polo volume consumido- e a exención do termo de reactiva nas súas peaxes.

Tradicionalmente, a xeración desenvolveu esta tarefa, mentres que os consumidores eran un suxeito pasivo ou só participaban con incentivos estáticos a través das peaxes da factura eléctrica.

Pero a xeración renovable ten menos capacidade de xestionar a tensión da rede que a convencional. Por iso é polo que se necesite a participación de novos axentes.

O pasado xaneiro, a CNMC prorrogou doce meses este proxecto piloto.