Optimismo e triunfalismo, por María Bastida

A semana pasada coñecemos o dato final de evolución da economía española en 2022, por encima do 5 % e cunha xeración de emprego próxima aos 278.000 postos de traballo. España, por tanto, escapou da recesión técnica que parecía esperar ao virar a esquina.

Parece obvio que manterse en cifras positivas, aínda que o crecemento do último trimestre sexa dun tímido 0,2 %, é unha boa noticia. Pero entre isto e o desmedido triunfalismo con que o Goberno recibiu a noticia, media un abismo. Como a estatística vai un pouco en función de quen a conte, podemos analizar algúns datos simples para poder lanzar un pouco de luz no que subxace a estas cifras:

Unha cousa é o crecemento anual, e outra o interanual. Como o ano 2021 rexistrou unhas cifras de crecemento elevadas, basicamente polo colapso previo de 2020, o PIB do 22 viña con “vento de cola”. Con todo, se analizamos a evolución interanual (é dicir, que pasou neste ano en comparación co pasado), vemos que o crecemento relativo aumenta nun 2,7 %. É dicir, que parte do crecemento de 2022 se debe á evolución do ano pasado.

Na mesma liña, se se analiza de forma illada o ano 22, obsérvase que o PIB apenas crece no segundo semestre. Manterse en valores positivos é sempre bo, pero se durante máis de medio ano unicamente se crece un 0,1 %, a única lectura é que se está producindo un estancamento importante da economía. A iso hai que engadir que as cifras vinculadas ao sector privado convidan pouco ao optimismo: todos os compoñentes do PIB vinculados a este sector (tanto familias como empresas) contráense, do que se deduce que é o sector público quen impulsa a economía.

Se, pola contra, ampliamos o foco e facemos unha análise máis completa, comprobamos que España aínda non recuperou os niveis de PIB de decembro de 2019, e aí si é unha excepción no marco da evolución dos países comparables, cuxa economía se situou en niveis prepandémicos hai un ano. Isto é unha constante na nosa economía, onde a clave non é tanto canto caemos senón a nosa capacidade para rebotar.

En canto á evolución do emprego, o ano péchase con 278.000 novos empregos. Tampouco é un dato malo, pero é o peor desde 2013, a excepción naturalmente de 2020. Nos últimos anos, a economía española viña xerando unha medida de 400.000 empregos anuais, de xeito evidente por encima do dato de 2022. Ademais, na segunda metade do ano destruíuse emprego. Este dato é máis preocupante se se desagrega o emprego público e o privado, onde a caída supera as 100.000 persoas no último trimestre. Se vemos o número de horas traballadas, os datos son aínda peores. Non regresamos ás horas de 2019, e se nos centramos unicamente nas horas do sector privado veremos que as cifras están próximas a 2018.

En definitiva, os datos non son negativos, máxime á vista de todo o ocorrido en 2022 (crise enerxética, subida de tipos, evolución da situación xeopolítica, etc.). Pero eses mesmos datos convidan máis á prudencia que a dicir que a economía vai como un tiro e que somos o espello en que queren reflectirse as principais economías europeas. Porque, se é así, quizais as ditas economías deberían revisar as súas referencias.