Centrais nucleares: hai que pospoñer os seus peches?, por Maite Cancelo

A ampliación do protocolo que permite manter operativas as centrais nucleares ata polo menos o ano 2030 representa unha decisión estratéxica de gran conveniencia para o equilibrio enerxético, a seguridade de subministración e a transición cara a unha economía baixa en carbono. O estudo presentado pola Fundación de Estudos de Economía Aplicada (FEDEA), primeiro número do seu Observatorio para o seguimento dos indicadores do Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) 2021-2030, defende e xustifica a modificación do plan e que os peches previstos para os dous grupos da central estremeña de Almaraz, para o 2027 e 2028, se atrasen polo menos ata o 2030.

Entre as razóns esgrimidas está que as condicións en 2025 son substancialmente diferentes ás de 2019, ano en que se asinou o protocolo que fixa peches nucleares entre 2027 e 2035, e non se están alcanzando os obxectivos previstos no PNIEC para tecnoloxías complementarias clave: almacenamento, eólica e hidróxeno.

Un peche prematuro levaría consigo un probable aumento do prezo almacenista ao redor do 9 %, un incremento da xeración con ciclos combinados (gas) do 46 % e un aumento das emisións de CO₂ do 15 %. Ademais, mesmo cunha despregadura adicional de renovables, as centrais eólicas e solares non alcanzarían a estabilidade que ofrece a nuclear, sobre todo en períodos nocturnos ou con baixa eólica.

O certo é que, nun contexto marcado pola crecente demanda eléctrica, a descarbonización do sistema enerxético e a inestabilidade xeopolítica, manter abertas as centrais nucleares ofrece vantaxes claras en varios ámbitos clave:

1. Seguridade de subministración e estabilidade do sistema eléctrico, xa que as centrais nucleares proporcionan unha fonte de enerxía constante, predicible e non dependente de factores climáticos, á diferenza das enerxías renovables, como a solar ou a eólica. A xeración nuclear é capaz de operar as 24 horas do día, o que asegura unha base firme para cubrir a demanda enerxética, especialmente en momentos de baixa produción renovable.

2. Redución de emisións e cumprimento dos obxectivos climáticos. A enerxía nuclear é unha fonte de xeración libre de emisións de CO₂. Ao estender o funcionamento das centrais existentes, evítase un aumento na queima de combustibles fósiles (carbón ou gas natural) para suplir a xeración perdida.

3. Optimización de infraestruturas xa amortizadas. As centrais nucleares en operación xa foron construídas e, na súa maioría, amortizadas economicamente. Ao prolongar a súa vida útil, aprovéitanse instalacións que seguen sendo tecnicamente seguras e eficientes, cun investimento adicional moito menor que a necesaria para construír novas fontes de enerxía. Isto tradúcese nunha xeración eléctrica competitiva e sen custos adicionais significativos para os consumidores ou o sistema eléctrico.

4. Apoio á transición enerxética xusta. Pechar prematuramente as centrais nucleares podería ter efectos negativos no emprego e nas economías locais onde estas instalacións están situadas. A prolongación ata polo menos 2030 permite preparar con máis tempo alternativas industriais, plans de recualificación profesional e estratexias de transición xusta, minimizando o impacto socioeconómico do peche.

5. Redución da dependencia enerxética exterior. Nun contexto global marcado por tensións xeopolíticas e volatilidade nos mercados de gas, a enerxía nuclear permite reducir a dependencia de importacións fósiles. Isto fortalece a autonomía estratéxica dos países, mellora a balanza comercial e protexe os consumidores dos vaivéns do prezo da enerxía.

En conclusión, ampliar o protocolo para manter operativas as centrais nucleares ata polo menos 2030 é unha decisión prudente, coherente cos obxectivos climáticos e enerxéticos e clave para garantir unha transición enerxética ordenada, segura e alcanzable. A enerxía nuclear, lonxe de ser un obstáculo para o desenvolvemento das renovables, actúa como un aliado na descarbonización e na construción dun modelo enerxético máis sostible.