A vivenda non é ideoloxía, por María Bastida

En España convertemos a vivenda nun campo de batalla moral. Uns culpan aos especuladores; outros, aos fondos de investimento; outros, a xentrificación, e algúns mesmo a cobiza de quen inviste en ladrillo. Pero mentres discutimos quen é o vilán do conto, as cifras dinnos algo moito máis simple: a vivenda é cara porque hai pouca. E cando un ben escasea, sobe de prezo.

Os últimos datos do Colexio de Rexistradores apuntan que a vivenda alcanzou un prezo medio de 2.303 €/m², récord histórico. A compravenda segue forte, unha de cada tres operacións péchase sen hipoteca, e a demanda estranxeira segue ocupando un espazo relevante. Todo isto non ocorre nun mercado dominado por especuladores, senón nun onde a oferta leva anos sen acompañar a demanda.

E aquí vén o interesante: no medio desta tensión, algúns responsables públicos propoñen combater a escalada de prezos… desincentivando o investimento. É unha idea atractiva, intuitiva, moralmente reconfortante. Pero profundamente equivocada.

A evidencia empírica dinos xusto o contrario. Por exemplo, un recente estudo de novas promocións nos Estados Unidos apunta que construír baixa os alugueiros dos arredores entre un 5 % e un 7 %. En Alemaña, os datos indican que un 1 % máis de oferta reduce os alugueiros un 0,19 %, sobre todo en barrios máis tensionados. A historia repítese en San Francisco, onde se constata que construír vivendas reduce tanto os prezos como o risco de desprazamento dos inquilinos de baixos ingresos.

Trátase de mobilidade residencial. As familias de rendas altas múdanse a novas vivendas, liberan as anteriores e prodúcese unha cadea de axustes que arrefría os prezos en toda a cidade. A alternativa, bloquear a construción, penalizar o promotor, demonizar o investidor, non multiplica a vivenda dispoñible: simplemente aumenta o valor do que xa existe. É dicir, favorece os propietarios actuais e prexudica a quen busca a súa primeira vivenda.

En España constrúese pouco porque fixemos moi difícil construír. O urbanismo é un labirinto, o chan dispoñible escaso e as licenzas eternas. Engadamos a iso a debilidade do tecido construtor tras a crise de 2008: falta man de obra, maquinaria e empresas. E agora imaxinemos que ocorre se, sobre estas restricións, sumamos máis impostos e máis trabas. Non hai que ser premio Nobel para anticipar o resultado.

A realidade é simple, aínda que incomode: non se abarata un mercado expulsando os investidores. A única forma de estabilizar prezos é aumentar a oferta: liberar chan, densificar onde se poida, axilizar licenzas, profesionalizar o alugueiro e reforzar a vivenda pública alí onde o mercado non chega. Non é unha cruzada ideolóxica, nin un relato moral. É simple aritmética.

E convén lembralo antes de que a próxima ocorrencia política converta en permanente o que hoxe é unha crise de escaseza mal xestionada.