A transición que apaga o Estado, por María Bastida

Ás veces os problemas non estalan de golpe. Incúbanse en silencio, por acumulación de atrasos e indefinicións. Exactamente, o que leva anos ocorrendo coa coxeración en España. E, como resultado, máis da metade das plantas galegas están apagadas. Non porque non funcionen, nin porque a tecnoloxía sexa antiga nin porque a industria non queira investir. Sinxelamente, porque o Goberno do Estado leva desde 2019 sen aprobar o marco regulador que debía renovalas. O sorprendente non é que haxa plantas paradas, senón que aínda quede algunha funcionando.

Nestes seis anos, a produción de coxeración en Galicia afundiuse un 50 %. Son 150 millóns de euros ao ano que as industrias deixaron de ingresar por electricidade que poderían estar a xerar, ademais do aumento de emisións, de importacións e de perda de eficiencia. Mentres tanto, hai 200 millóns de euros en investimentos listos para executarse en Galicia, con enxeñería preparada e financiamento pechado. Pero sen poxas, eses investimentos seguen gardadas nun caixón. Por dicilo fácil e claro: un fallo regulador con impacto directo sobre a competitividade.

A ese atraso crónico súmase agora a proposta do Ministerio de Transición Ecolóxica para o período 2026–2031 de recortar 250 millóns anuais na retribución do sector. Unha retribución que non é un privilexio, senón o mecanismo técnico que asegura que as plantas cubran os seus custos reais e poidan seguir operando. Se o Goberno recoñece menos do que custa producir, o resultado é obvio: as plantas deixan de ser viables. E aí está a maior incoherencia: como se pretende avanzar cara a unha transición enerxética crible se se fai inviable a tecnoloxía que máis eficiencia achega á calor industrial?

En Galicia, o problema agrávase porque a nosa industria é máis intensiva en calor, o 81 % das plantas de coxeración están vinculadas a pemes e o tecido produtivo está máis distribuído territorialmente. Aquí non perde competitividade unha fábrica: pérdea un sector enteiro. O atraso do Goberno está a erosionar competitividade industrial e poñendo en risco a transición enerxética máis do que parece. Non se está destruíndo só capacidade de xeración, senón capacidade produtiva, emprego e eficiencia enerxética.

A pregunta, entón, é sinxela: que política industrial queremos? Unha que acompañe as pemes na súa modernización ou unha guiada pola inacción onde a competencia enerxética das nosas industrias se erosione por esgotamento? O Goberno do Estado anunciou poxas para 2026. Ben. Pero non podemos seguir vivindo de anuncios. Fai falta certeza, un marco retributivo axustado á realidade e unha execución que non chegue cando xa sexa demasiado tarde. Galicia demostrou sempre que quere ser eficiente. A nosa industria quere investir. O único que falta é que nos deixen.