Sánchez preside hoxe unha cume con Marrocos de perfil baixo na que non haberá ministros de Sumar

Os gobernos de España e Marrocos déronse cita este xoves en Madrid para unha cume bilateral coa que buscan seguir profundando na dinámica de cooperación máis estreita que inaugurou o respaldo do presidente do Goberno, Pedro Sánchez, ao plan de autonomía marroquí para o Sahara e á que Moncloa deu un perfil baixo.

Así, ao contrario do ocorrido na anterior Reunión de Alto Nivel (RAN) celebrada en Rabat en febreiro de 2023, non está previsto que haxa ningún tipo de declaracións por parte de Sánchez e do primeiro ministro marroquí, Aziz Ajanuch, os que entón fixeron unha intervención inicial pública, nin tampouco que haxa unha conferencia de prensa final na que expoñer o tratado.

A cume vén precedida dun foro empresarial este mércores organizado pola CEOE, como tamén ocorreu hai dous anos na capital marroquí, pero Sánchez non acudirá nesta ocasión, senón que Ajanuch, quen si intervirá, estará acompañado polo ministro de Agricultura, Luis Planas, e polo ministro de Transportes, Óscar Puente, que serán os encargados de abrir e pechar o acto.

O que si que se repetirá nesta ocasión será a ausencia dos socios de coalición. Sánchez viaxou a Rabat acompañado dunha decena de ministros entre os que non houbo ningún dos membros de Unidas Podemos que entón estaban no Executivo, nun sinal claro do rexeitamento desta formación á postura adoptada unilateralmente polo presidente de secundar o plan de autonomía marroquí.

Agora, entre os ministros cuxa presenza está confirmada, tampouco haberá ningún de Sumar, cuxa posición de rexeitamento cara ao paso dado por Sánchez expresaron publicamente. No caso da súa máxima expoñente no Consello de Ministros, a vicepresidenta segunda, Yolanda Díaz, este xoves estará de viaxe oficial en Italia.

Segundo informou Moncloa, nesta XIII RAN participarán a viceministra terceira; Sara Aagesen, o ministro de Exteriores, José Manuel Albares; a de Educación, Pilar Alegría; e a de Inclusión, Seguridade Social e Migracións, Elma Saiz, ademais dos mencionados Planas e Puentes e a secretaria de Estado de Comercio e Empresa, xa que o seu titular, Carlos Corpo, está de viaxe fóra de España.

Ademais, indicaron fontes gobernamentais, o ministro de Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes, Félix Bolaños, e o ministro de Industria e Turismo, Jordi Hereu, manterán esta tarde senllos encontros bilaterais cos seus homólogos marroquís.

A reunión "chega nun momento positivo"

O encontro, sosteñen desde o Goberno, "chega nun momento especialmente positivo para as relacións bilaterais" e o que busca é "profundar esta dinámica, construíndo unha relación máis moderna, global e transversal, con visión compartida" ante retos como a IA, a ciberseguridade, o cambio climático ou a transición enerxética sostible, sempre poñendo ás persoas no centro.

Moncloa pon o acento nos "vínculos humanos moi fortes" que hai entre os dous países, incidindo en que a comunidade marroquí é "a comunidade estranxeira máis numerosa en España e converteuse na maior cotizante á Seguridade Social", e tamén nos bos datos da relación no plano económico, despois de que os intercambios alcanzasen en 2024 un récord histórico.

Así mesmo, anticiparon que a cume se pechará, ademais de con unha declaración conxunta que se está ultimando aínda, coa firma de máis dunha decena de acordos en materias como a transición dixital das administracións públicas, a prevención de desastres naturais, a agricultura e pesca ou o deporte, a educación, a formación, a igualdade de xénero e a loita contra extremismos.

Pero máis aló diso, desde Moncloa non deron máis pistas sobre os temas concretos a tratar e se sobre a mesa estarán algúns dos asuntos máis espiñentos da 'folla de roteiro' que pactaron os dous gobernos na visita que fixo Sánchez o 7 de abril de 2022 a Mohamed VI e que serviu para pasar páxina á crise diplomática motivada pola acollida do líder do Polisario, Brahim Ghali, afectado de Covid en España.

Temas pendentes da folla de roteiro

A reapertura da aduana de Melilla, que Marrocos pechou unilateralmente en agosto de 2018, e a apertura dunha nova en Ceuta foi un dos principais fitos da 'folla de roteiro'. Finalmente, tras varios atrasos e probas piloto, ambas comezaron a funcionar de forma limitada a principios deste ano, para volver pechar a pedimento de Marrocos con motivo da Operación Paso do Estreito.

Aínda que teoricamente volven estar operativas desde mediados de setembro, non se produciron cruces de mercadorías en ningún dos dous sentidos. Dicir que está "operativa", sostivo o presidente da Confederación de Empresarios de Melilla (CEME-CEOE), Enrique Alcoba, en declaracións a Europa Press "é teatro".

Ao seu xuízo, Marrocos busca "afogar economicamente" a Melilla mentres España "mira cara a outro lado". Por iso, insiste en que "os empresarios da cidade necesitan certeza, garantías legais e un funcionamento real do tránsito comercial".

As súas palabras teñen eco na presidenta da Confederación de Empresarios de Ceuta (CECE), Arantxa Campos, que subliña que a cidade autónoma ten unha "aduana parcial" que "desde o punto de vista empresarial non é unha aduana". En declaracións a Europa Press, resalta que desde a primeira expedición comercial o 11 de febreiro, a aduana ceutí carece de "seguridade xurídica", o que disuade ao empresariado de atreverse a investir en importacións ou exportacións con Marrocos.

Outro asunto que volveu a xerar interese nos últimos días é o da delimitación das augas territoriais nos dous países na fachada atlántica. En 2022, os dous gobernos acordaron reactivar o grupo de traballo sobre esta cuestión "co obxectivo de lograr avances concretos", sen que desde entón houbese novidades respecto diso.

Con todo, 'Atalayar', un medio español moi próximo á monarquía alauí, publicou hai uns días un extenso artigo no que propugnaba que un acordo entre os dous países sobre a delimitación das augas territoriais e o Monte Tropic — un monte submarino no que hai minerais estratéxicos — tería un resultado gañador para ambos: "Marrocos consolida a súa soberanía e fortalece o seu papel como potencia atlántica africana e España obtén seguridade xurídica reforzada para Canarias e acceso regulado a oportunidades estratéxicas".

O artigo, repenicado pola prensa marroquí, foi visto como unha maneira de facer chegar as pretensións de Marrocos e premer ao Goberno, que non se pronunciou en ningún momento sobre esta cuestión.

Tamén mencionaba outra cuestión controvertida: a xestión do espazo aéreo sobre o Sahara Occidental, que España mantén tras a súa retirada da que foi a provincia 43 hai case 50 anos desde as illas Canarias e que Marrocos quere que lle sexa traspasada, esgrimindo o seu control do territorio.

A cuestión aparece incluída na 'folla de roteiro', onde se indica que "se iniciarán conversacións sobre a xestión dos espazos aéreos", pero tampouco neste caso hai constancia de ningún avance. Desde o Goberno asegurouse que os contactos só foron "para mellorar a cooperación".