O Goberno prohibe o rexistro directo de menores nados por xestación subrogada
Ata o de agora, a pesar de ser unha práctica prohibida en España, permitíase o seu rexistro en virtude da resolución xudicial do país estranxeiro que lles outorgaba a paternidade ás familias que recorrían a este proceso
A nova instrución do Ministerio de Xustiza limita a inscrición ao proceso mediante vínculo biolóxico ou adopción
Familias en Ucraína en 2019 facendo ringleira ante a embaixada española cos carros dos bebés nados mediante xestación subrogada reclamando o seu rexistro
O Ministerio de Xustiza aprobou unha instrución que prohibe o rexistro directo dos menores nados por xestación subrogada no estranxeiro: quen recorra a esta práctica prohibida en España só poderán formalizar a inscrición mediante vínculo biolóxico ou adopción.
A instrución, que se publicará este xoves no BOE, acaba coa posibilidade de que se poidan inscribir estes menores no Rexistro Civil aínda cando exista unha resolución xudicial do estranxeiro que valide o procedemento, como se facía ata a data.
Desta maneira, precisan fontes do Ministerio de Presidencia, Xustiza e Relacións coas Cortes, o ordenamento xurídico español adecúase ao pronunciamento do Tribunal Supremo, que en 2024 declarou nulo un contrato de menor nado por ventre de alugueiro a pesar de contar cunha resolución xudicial estadounidense que o validaba.
En 2024, segundo datos do Goberno, 154 menores nados por ventres de alugueiro foron inscritos no Rexistro Civil en virtude dunha resolución xudicial estranxeira.
"O obxectivo é evitar que cidadáns españois burlen a prohibición desta práctica no noso país e practíquena no estranxeiro, unha reclamación histórica do movemento feminista e dos colectivos que defenden a protección dos menores por supoñer unha mercantilización do corpo da muller e dos seus fillos", precisa o departamento de Félix Bolaños.
Para pedir a filiación dun menor nado por xestación subrogada no estranxeiro, as persoas solicitantes terán que viaxar a España co menor e pasaporte e permisos correspondentes das autoridades do país no que nacese. Unha vez aquí, a determinación da filiación efectuarase a través dos medios previstos no ordenamento español, isto é, filiación biolóxica respecto dalgún dos "proxenitores de intención" e "filiación adoptiva posterior cando se probe a existencia dun núcleo familiar con suficientes garantías".
A nova instrución deixa sen efecto as instrucións de 2010 e 2019 que establecían as condicións para unha inscrición directa dos menores nos rexistros consulares e precisa que as persoas encargadas dos rexistros civís non admitirán "en ningún caso", como título para a inscrición do nacemento e a filiación de nados mediante xestación subrogada, unha certificación rexistral estranxeira, a simple declaración acompañada de certificación médica relativa ao nacemento do menor, nin unha sentenza firme das autoridades xudiciais do país correspondente.
As solicitudes pendentes de inscrición de menores nados mediante xestación subrogada xa non se practicarán unha vez se publique a instrución no BOE.
A pasada semana a ministra de Igualdade, Ana Redondo, xa anunciaba que o Goberno aprobaría este mes esta reforma para reforzar a prohibición dos tamén chamados ventres de alugueiro. Redondo insistía en que a xestación subrogada está "radicalmente prohibida" en España e subliñaba que o obxectivo era levar esa prohibición "ás súas últimas consecuencias".
A ministra avanzaba que a solución chegaría sen agardar a futura lei integral contra o comercio de persoas, na que tamén se prevé incluír a xestación subrogada forzosa como unha das finalidades do tráfico de seres humanos, e explicaba que o principal problema residía precisamente na inscrición rexistral dos menores nacidos por esta práctica no estranxeiro, algo que permitía malia a súa prohibición legal no país.
"A xestación subrogada atenta conta a integridade moral da muller xestante e do neno", di o Supremo
O pasado decembro, o Supremo declaraba que "a xestación subrogada atenta contra a integridade moral da muller xestante e do neno, que son tratados como cousas susceptibles de comercio", privados da dignidade propia do ser humano, á vez que se impide ao menor o dereito para coñecer a súa orixe biolóxica.
A sentenza pretendía salvagardar os dereitos fundamentais das nais xestantes e dos nenos en xeral, que resultarían gravemente lesionados se se potenciase a práctica da xestación subrogada comercial porque se facilitase a actuación das axencias de intermediación, no caso de que estas puidesen asegurar aos seus potenciais clientes o recoñecemento case automático en España da filiación resultante do contrato de xestación subrogada.
Con respecto a unha resolución estadounidense que validaba un contrato de xestación subrogada, o alto tribunal dicía que é contraria á orde pública e sostiña que a concreción do que en cada caso constitúe o interese do menor non debe facerse conforme aos intereses e criterios dos "pais de intención" -que pagan por acceder a un ventre de alugueiro-, nin a protección do interese superior do menor pode fundarse na existencia dun contrato de xestación e na filiación a favor dos pais intencionais que prevé a lexislación estranxeira.
Desde Xustiza sinalan que a nova instrución alíñase tamén coa doutrina do Tribunal Europeo de Dereitos Humanos, que recoñece aos países o dereito para adoptar medidas para dificultar esta práctica cando está prohibida no seu ordenamento interno.
En España, a xestación subrogada considérase nula de pleno dereito desde 2006 e, desde 2023, unha forma de violencia reprodutiva contra as mulleres.
