O estrito cerimonial do conclave que elixirá o sucesor de Francisco

Pouco cambiou ao longo das décadas no estrito cerimonial do conclave, o ritual polo que os cardeais electores, "guiados polo Espírito Santo" e illados do mundo, se encerraran o próximo 7 de maio na Capela Sixtina para elixir o novo papa.

Todas as partes, desde as oracións que rezan os purpurados ata o número de votacións que celebran cada día para designar o novo pontífice, conforman o estrito cerimonial do conclave, do latín cum clave (con chave).

A tradición di que todos os cardeais electores, que neste caso serán 133 tras dúas baixas, se trasladarán a tarde anterior ao comezo do conclave á Casa de Santa Marta, a residencia no interior do Vaticano onde viviu Francisco, para cear xuntos. Desde ese momento permanecerán illados do mundo, totalmente incomunicados.

O mércores día 7 de maio, comezan xa as deliberacións.

A misa inicial (08:00)

Á mañá seguinte, o decano do Colexio Cardinalicio, Giovanni Battista Re, celebrará misa pro eligendo papa, aberta a todos os fieis na Basílica de San Pedro.

A procesión (14:30)

Pola tarde, os cardeais electores irán en procesión á Capela Sixtina, invocando a asistencia do Espírito Santo co canto do Veni Creator.

O extra omnes

Ao final do xuramento dentro da Capela Sixtina, o mestre das Celebracións Litúrxicas, Diego Ravelli, proclamará o extra omnes (todos fóra) e pecharanse as portas. Só os cardeais electores permanecen dentro. Entón procederase a unha primeira votación que podería empezar a indicar o rumbo da elección.

As votacións

Os cardeais votarán dúas veces pola mañá (inmediatamente despois do laudes) e dúas veces pola tarde (a partir das 16:00 hora). Actualmente, hai 133 cardeais electores e necesítanse dous terzos dos votos para elixir sucesor de Pedro.

O procedemento de votación

Os mestres de cerimonias dan polo menos dúas ou tres papeletas en branco a cada elector e saen da Capela Sixtina. Cada cardeal enche en segredo a papeleta, escribindo claramente, cunha letra o máis recoñecible posible, o nome da persoa que elixe. Despois, dobra a papeleta pola metade e, sosténdoa no alto e claramente visible, diríxese ao altar, preto do cal se atopan os tres escrutadores.

O cardeal xura: "Invoco a Cristo o Señor, que me xulgará, por testemuña de que o meu voto se dá a quen, segundo Deus, creo que debe ser elixido". Coloca a papeleta nun prato e deslízaa dentro dun cáliz utilizado como urna. Inclínase ante o altar e regresa ao seu asento.

Ao final da votación, o primeiro escrutador sacode a urna varias veces para mesturar as papeletas, e o terceiro escrutador transfire as papeletas, unha por unha, a outro cáliz. Se o número de papeletas corresponde ao número total de electores, procédese ao reconto.

Os escrutadores sentan nunha mesa colocada diante do altar. O primeiro escrutador abre unha tarxeta e le o nome. O segundo repite o procedemento. O terceiro escrutador anota o nome e leo en voz alta, logo perfora as tarxetas cunha agulla e úneas todas cun fío.

O camarlengo recolle as notas e redacta unha acta co resultado. Todos os papeis se queiman na estufa cun aditivo químico para cambiar a cor do fume.

As oracións

Durante o conclave, os cardeais celebrarán cada día a misa e logo trasladaranse á Capela Sixtina, onde ás 09:00 hora local (07:00 GMT) rezarán o laudes. Despois da segunda votación da tarde, os electores rezarán as vésperas.

O fume

Cada dúas votacións, as papeletas nas que os cardeais escribiron o seu candidato quéimanse nunha estufa dentro da Capela Sixtina e o fume sae dunha cheminea situada no tellado, ao redor das 12:00 hora (10:00 ) e das 19:00 hora local (17:00). Pero o fume podería saír antes desas horas, o cal significaría que se elixiu papa na primeira votación de cada quenda.

Fumata bianca e campás

Unha vez realizada a elección, sairá fume branco da cheminea e ao mesmo tempo soarán seis campás de San Pedro en sinal de celebración.

A Sala das Bágoas

Na sancristía da Capela Sixtina prepárase unha sala cos vestidos do novo pontífice de varios talles. É a Sala das Bágoas, chamada así porque é o lugar onde o elixido desafoga a emoción que contivo ata ese momento.

Habemus papam

Unha vez escollido o pontífice pronunciase o "Habemus papam" no balcón da loxia central da basílica de San Pedro. O novo papa preséntase por primeira vez ante os fieis e concede a bendición "Urbi et orbi", unha bendición especial que só os pontífices poden impartir e que se reserva ao día da súa elección, o domingo de Resurrección e á festa de Nadal. 

REUTERS/Dylan Martinez

O conclave, que arrincará o 7 de maio para escoller o novo papa, será o máis internacional da historia, con representantes de 70 países dos cinco continentes, e aínda que na súa maioría foron elixidos por Francisco, preséntanse como un grupo heteroxéneo que non se coñece.

Estas son algunhas das claves do próximo conclave.

Número de electores

Unha das diferenzas con respecto ao conclave que hai doce anos se reuniu para elixir a Jorge Bergoglio é o número de cardeais electores, é dicir, os que teñen menos de 80 anos o día da renuncia ou da morte do papa, que é moito maior que noutras ocasións.

Se en 2013 eran 115 os cardeais electores, en 2025 figuran 135, que finalmente serán 133 despois de dúas baixas por motivos de saúde: o español Antonio Cañizares e o kenyano John Njue.

O candidato necesita dous terzos para ser elixido: é dicir, fronte aos 77 votos que necesitaba hai 12 anos, nesta ocasión necesitará dez máis, 87.

Oito de cada dez cardeais que participan no conclave foron nomeados por Francisco (108), fronte aos 21 nomeados por Bieito XVI e os 4 de Xoán Paulo II.

Idade

Dentro da capela, a media de idade dos cardeais roldará os 72 anos e o grupo contará con 15 cardeais por baixo dos 60 anos. Son 45 os que teñen entre 60 e 70 anos e a maioría (73) teñen entre 71 e 80.

O máis veterano en participar será o español Carlos Osoro Sierra, que cumprirá os 80 anos o próximo 16 de maio, mentres que o máis novo será o australiano por adopción Mikola Bychok, de 45 anos, orixinario de Ucraína, bispo eparquial dos Santos Pedro e Pablo de Melbourne dos ucraínos.

Lugar de procedencia

Europa é o continente máis representado, con 53 cardeais, seguido de 37 americanos (16 de América do Norte, 4 de Centroamérica e 17 de Suramérica), 23 asiáticos, 18 africanos e 4 de Oceanía.

Nas mesas dispostas na Capela Sixtina estarán representadas 18 nacións europeas, 17 asiáticas, 17 africanas, 14 americanas e 4 de Oceanía.

Por primeira vez 12 países estarán na Sixtina para un conclave: Haití, Cabo Verde, República Centroafricana, Papúa Nova Guinea, Malaisia, Suecia, Luxemburgo, Timor Oriental, Singapur, Paraguai, Sudán e Serbia.

Por nacións, Italia seguirá sendo o país con máis cardeais dentro do conclave, con 17 electores, por diante dos EUA (10), mentres que en América Latina O Brasil é o país con maior número de cardeais electores (7), aínda que empata en número total de purpurados coa Arxentina (8), pero só catro arxentinos votarán.

Por México votarán dous, mentres que cun elector figuran Cuba, Guatemala, Nicaragua, Chile, Colombia, Ecuador, Paraguai, Perú e Uruguai.

Correntes do conclave

Ademais das nacionalidades, as diferenzas están marcadas polas distintas correntes ás que pertencen os cardeais que terán que elixir o novo papa.

- Os diplomáticos: miran cara ao cardeal Pietro Parolin, secretario de Estado do Vaticano. Son cardeais da Curia que puideron coñecer ben o número dous ou aqueles que pasaron polo corpo diplomático ou exnuncios.

- Os estadounidenses: son 14 cardeais os que proveñen dos Estados Unidos, pero aínda que poderían formar un grupo único están fortemente divididos, coa figura destacada de Timothy Dolan, arcebispo de Nova York.

- Os moderados: un grupo podería apostar pola continuidade da experiencia do Sínodo, apoiando así o cardeal Mario Grech, secretario xeral do Sínodo, ou a Jean-Claude Hollerich, arcebispo de Luxemburgo e relator xeral do último sínodo, e ao español Cristóbal López Romero, arcebispo de Rabat: español, con pasaporte suramericano, cardeal en África e defensor do diálogo interrelixioso co Islam.

- Os conservadores: os que criticaron máis ou menos abertamente o pontificado de Francisco, con figuras máis ultras, como o africano Robert Sara, o estadounidense Raymond Burke ou o alemán Gehrard Ludwig Mueller, que poderían ser os chamados facedores de reis, que sinalarían o cardeal Wilhelm Eijk, arcebispo de Utrecht, ou a Peter Erdo, arcebispo de Esztergom-Budapest.

- Os máis próximos a Francisco: aquí destacan Luis Antonio Tagle, denominado o Francisco filipino, prefecto da Congregación para a Evanxelización dos Pobos e con posicións moi parecidas ás de Jorge Bergolio respecto aos homosexuais, e Matteo Zuppi, o presidente da Conferencia Episcopal italiana, que foi o enviado do papa para mediar na guerra en Ucraína.

- Os italianos: será moi difícil poñer de acordo os 17 electores italianos que participarán no conclave, cada un dunha corrente diferente, pero hai unha campaña nos medios italianos para que o próximo papa sexa italiano despois de tres pontífices estranxeiros. As súas apostas son Zuppi, Parolin e Pierbattista Pizzabala, o patriarca de Xerusalén.