Álvaro García Ortiz, primeiro fiscal xeral do Estado condenado

Álvaro García Ortiz converteuse no primeiro fiscal xeral do Estado condenado en España. O Tribunal Supremo (TS) impúxolle unha pena de dous anos de inhabilitación por un delito de revelación de segredos contra Alberto González Amador, o noivo da presidenta madrileña Isabel Díaz Ayuso.

Esta sentenza supón a súa saída dun cargo ao que chegou xa marcado por ser a man dereita da súa antecesora inmediata, a tamén exministra de Xustiza Dolores Delgado.

Un tribunal de sete maxistrados de maioría conservadora, e co voto discrepante de dúas maxistradas progresistas, puxo fin a un mandato que viña agonizando desde que cinco deses maxistrados decidiron hai pouco máis dun ano, o 16 de outubro de 2024, encausar a García Ortiz pola filtración de que a defensa de González Amador ofreceu á Fiscalía recoñecer os dous delitos fiscais polos que o investigaba a cambio de eludir o cárcere.

Desde ese mesmo día, numerosas voces dentro e fóra da Fiscalía reclamaron a súa dimisión, algo que García Ortiz sempre descartou baixo o convencemento de que o seu deber era defender a institución e os seus membros fronte ao que advertiu como unha loia: a publicación das 21:29 horas do 13 de marzo de 2024 en El Mundo que dicía que era Fiscalía quen buscara un acordo co noivo de Díaz Ayuso.

Xa no xuízo, sostivo que, se actuou daquela maneira, solicitando en horas da noite e case da madrugada os emails entre o fiscal do caso e a defensa de González Amador e publicando xa ás 10:22 do 14 de marzo unha nota de prensa en que aclaraba que a iniciativa partiu do empresario e que estaba disposto a confesar, foi co ánimo de transmitir a verdade ante o que percibiu como unha campaña de desprestixio procedente da Comunidade de Madrid.

O Goberno, que mantivo o seu apoio a García Ortiz ao longo de todo o procedemento, falou este xoves por boca do seu ministro de Xustiza Félix Bolaños para ratificalo. Trasladou o deber legal do Executivo de respectar a decisión xudicial pero tamén o deber moral de dicir publicamente que non a comparte. En acatamento da sentenza, anunciou que Moncloa prepara xa a substitución de García Ortiz.

Acaba así un caso de alto impacto xurídico e político que xerou un continuo desgaste non só para García Ortiz, no plano profesional e persoal, senón tamén para o Ministerio Público e colma así unha inercia que herdou desde o primeiro día de mandato.

Foi designado para o posto o 19 de xullo de 2022, despois de que Delgado anunciase a súa dimisión por razóns de saúde tras a operación de costas á que se someteu en abril dese ano. Desembarcou na xefatura da Fiscalía Xeral do Estado procedente da súa Secretaría Técnica, onde exerceu como man dereita de Delgado e cargo co que ascendeu a fiscal de sala, a máxima categoría da carreira fiscal. Desde a súa chegada foi obxecto de críticas pola súa estreita relación con Delgado, rodeada tamén pola polémica por converterse en fiscal xeral inmediatamente despois de abandonar o Ministerio de Xustiza.

Paus xudiciais 

Una das primeiras decisións de García Ortiz foi ascendela a fiscal de sala, con destino na Sala do Militar do TS, en contra do criterio da maioría do Consello Fiscal, que apostou polo extenente fiscal do Tribunal de Contas Luis Rueda pola súa ampla experiencia en dereito militar. Rueda recorreu contra a dita decisión ante o TS, que lle deu a razón e anulou o nomeamento de Delgado para a súa Sala Quinta. O alto tribunal foi contundente ao resolver que García Ortiz incorreu nunha desviación de poder.

O TS apoiouse nas palabras do propio García Ortiz durante ese Consello Fiscal, cando defendeu que quen foi fiscal xeral non debería retornar á carreira fiscal nunha categoría inferior á máis alta, recoñecendo que, aínda que o Estatuto Orgánico do Ministerio Fiscal non prevé unha promoción automática nese sentido, el estaba disposto a remedialo.

Nunha decisión posterior, o TS tamén anulou a designación de Delgado como fiscal de Memoria Democrática e Dereitos Humanos e deixou en mans do Consello Fiscal examinar unha posible incompatibilidade para o cargo por ser parella do ex-xuíz da Audiencia Nacional Baltasar Garzón. O órgano consultivo resolveu que non existía tal incompatibilidade, aínda que sen que a maioría se pronunciase alegando defectos formais, polo que volveu nomeala.

O caso Delgado e outros nomeamentos discrecionais ocasionaron a García Ortiz as críticas da Asociación de Fiscais (AF), a maioritaria na carreira fiscal, e da Asociación Profesional e Independente de Fiscais (APIF), que do mesmo xeito que fixeron con Delgado, o acusaron de favorecer os membros da Unión Progresista de Fiscais (UPF), á que pertenceron ambos os dous.

Outra decisión "inédita"

Foi nese contexto cando o anterior Consello Xeral do Poder Xudicial (CXPX), de maioría conservadora, declarou non idóneo a García Ortiz para continuar á fronte do Ministerio Público, no marco do proceso para a súa renovación, que se consumou o 27 de decembro de 2023.

O CXPX concluíu que García Ortiz fixera un uso espurio dos seus poderes, aludindo á súa política de nomeamentos discrecionais e á dura sentenza do TS sobre Delgado, e sinalando que impuxera criterios erróneos, como coa lei do só si é si, e a súa inactividade para defender os fiscais do procés das acusacións de lawfare.

García Ortiz respondeu a esas críticas na súa comparecencia na Comisión de Xustiza do Congreso dos Deputados requirida para formalizar a súa renovación, acusando ao CXPX exercer como un tribunal de honor.

Fractura interna 

Pouco despois chegou o choque coa Xunta de Fiscais de Sala por mor de Tsunami Democrátic e da lei de amnistía, as discrepancias abocaron a senllas xuntas de fiscais. A maioría da xunta de fiscais da sección primeira do penal decidiu tombar o informe elaborado polo seu compañeiro Álvaro Redondo para avogar por investigar o expresidente catalán Carles Puigdemont por terrorismo pola súa presunta implicación nos disturbios desatados pola plataforma independentista tras a sentenza do procés.

A pesar diso, o informe acabou en mans da tenente fiscal do Supremo, María Ángeles Sánchez Conde, quen, en contra do criterio maioritario, expuxo que non había indicios suficientes para investigar a Puigdemont por terrorismo.

Un percorrido similar tivo a Fiscalía á hora de fixar posición coa amnistía. Nunha votación axustada, a Xunta de Fiscais de Sala decidiu que a lei debía aplicarse á malversación, a desobediencia e as desordes públicas do procés. Unha vez máis, García Ortiz acordou que fose Sánchez Conde, o seu número dous, quen elaborase os informes pertinentes, apartando así os catro fiscais do procés.

A última polémica foi, precisamente, a relacionada co caso de González Amador, que non fixo máis que profundar na fractura da Fiscalía. Síntoma dela é que a APIF foi unha das acusacións populares contra García Ortiz. Tamén, o testemuño da xefa da Fiscalía Superior de Madrid, Almudena Lastra, que declarou que desde o principio sospeitou que houbera filtracións.

Asemade, sucedéronse igualmente as mostras de apoio a García Ortiz. Recibiu numerosas ofertas para axudarlle a afianzar os 150.000 euros que lle esixiu de entrada o TS e empezou o xuízo arroupado polos seus á saída da sede de Fortuny, un apoio que tamén se percibiu este xoves nos cuarteis xerais de Fiscalía por parte de quen sostén, coma el, que a verdade non se filtra, a verdade deféndese.