Anticipar a obsolescencia, por María Bastida

O ministro Óscar Puente compareceu no Congreso cunha mestura de realismo e advertencia: espérannos dous anos complicados no sistema ferroviario. A diagnose é clara: mentres circulan trens obsoletos, entran en servizo modelos novos que aínda presentan fallos de “mocidade”. O resultado é previsible: incidencias, atrasos e unha sensación de vulnerabilidade que contrasta coa imaxe de modernidade que o AVE proxectou durante as súas primeiras décadas.

A orixe desta situación está nunha decisión estratéxica -ou, máis ben, na súa ausencia-: quince anos sen renovar material rodante. O salto dunha etapa de inactividade a encargos masivos (case 500 trens entre 2020 e 2023) xerou un colo de botella. Mentres os novos modelos se incorporan de forma progresiva e non exenta de problemas técnicos, a frota máis antiga acumula avarías e desgaste. O caso dos trens Avril, retirados temporalmente por fisuras nos seus bogies, é ilustrativo.

Asemade, a demanda non deixa de crecer. Os 277 millóns de viaxeiros rexistrados no primeiro semestre de 2025 marcan un récord histórico e sitúan o ferrocarril como un actor central da mobilidade sostible. O dato de puntualidade mostra que o sistema, malia as súas incidencias, segue ofrecendo niveis de fiabilidade superiores aos doutros grandes países europeos. Con todo, a percepción pública apunta máis aos episodios críticos (como paradas ou atrasos), constatando unha clara falta de confianza cidadá.

O Goberno optou por responder cunha estratexia de adquisición periódica de frota que evite concentrar a obsolescencia nun mesmo ciclo. Trátase dun enfoque razoable, aliñado coas prácticas doutros países europeos, pero que esixirá continuidade investidora e capacidade de planificación a medio e longo prazo. A visita do ministro á planta de Siemens en Alemaña enmárcase nesta lóxica de diversificación e reforzo.

Máis aló da xestión conxuntural, a clave está en garantir que a expansión ferroviaria en España se acompañe dunha despregadura de material coherente, moderno e dimensionado á demanda. O ferrocarril demostrou ser competitivo fronte a outros modos de transporte e constitúe unha panca de cohesión territorial e sustentabilidade ambiental.

O reto, en definitiva, non é só superar os próximos dous anos de incidencias, senón consolidar un modelo de investimento continuo que converta o ferrocarril nun servizo fiable e atractivo de forma estable. O Goberno presume de récords, a oposición denuncia un caos e os cidadáns só queren que o tren sexa un medio fiable. O risco de repetir ciclos de abandono e urxencia debe servir como lección. A mobilidade do futuro esixe anticipación e constancia, non grandes anuncios puntuais. Desa capacidade de planificación dependerá que o ferrocarril español siga sendo unha fortaleza estratéxica e non unha fonte de incerteza.